Mijn Studiezaal (inloggen)BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70003 Graduale
Datering:
1459-1483
Titel:
Graduale
Toelichting:
ff. 1r-4r: Mis; ff. 4v-103v: Temporale; ff. 104r-125v: Sanctorale; ff. 126r-145v: Communie; ff. 146r-152v: Kyriale; ff. 153r-158r: Sequensen
Inhoud:
Een graduale bevat Gregoriaanse gezangen van de Heilige Mis. Het boek bevat zowel de veranderlijke als de vaste misgezangen voor de verschillende feesten van het liturgische jaar. Meningen over wanneer het handschrift is vervaardigd verschillen. Twee indicaties zijn de jaartallen 1459 en 1461 die op f. 103v en f. 84r te lezen zijn. De plek van vervaardiging is met meer zekerheid af te lezen uit de sequensen, waar een sequens aan het feest voor St. Nicholaas gewijd is, de patroon van de Kruisheren te Venlo.
Het handschrift is verlucht met dertien verschillende gedecoreerde initialen waarvan de meesten zijn voorzien van bladgoud. Daarnaast bevat het nog negentig kleinere kleurig versierde hoofdletters en een grote hoeveelheid zwarte letters met eenvoudige decoratie. Bij een van de letters is Maria met het Christuskind getekend
Het handschrift is verlucht met dertien verschillende gedecoreerde initialen waarvan de meesten zijn voorzien van bladgoud. Daarnaast bevat het nog negentig kleinere kleurig versierde hoofdletters en een grote hoeveelheid zwarte letters met eenvoudige decoratie. Bij een van de letters is Maria met het Christuskind getekend
Vindplaats:
Hs-003
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 1 kolom, 10 regels en muzieknotatie
Decoratie:
13 grote gedecoreerde initialen; f. 4v: blauw-gouden letter, uitlopers in marge. Witte bladranken en -motieven, met rood accent; geel en groene achtergrond.
f. 10v: blauw-gouden letter met witte bloemmotieven op gele achtergrond. Met medaillon waarin Christuskind is afgebeeld; paars floraal penwerk.
f. 12v: blauw-gouden letter met paars penwerk.
f. 64r: blauw initiaal met bladgoud; rode achtergrond, groene ranken en blauw, oranje en gele bloemen.
f. 75v: paarse letter met bladranken en vlechtwerk. Opgevuld zoals f. 64r, maar met rode en blauwe achtergrond; twee bloemen en bolletjes in rood, groen, geel en blauw.
f. 77v: rode letter met goud. Blauwe achtergrond met wit en geel, de Heilige geest en bloemen getekend.
f. 84r: blauwe letter opgebouwd uit bladranken; rood penwerk; groene en witte bladranken op rode achtergrond.
f. 101v: gouden letter met roze arabesken. Blauwe achtergrond; wit en blauw een plantmotief.
f. 104r: meerkleurige letter met vlechtwerk; roze achtergrond met rood-groene plantmotieven; groene en rode ranken, omgeven door witte stipjes, die samengebonden door kroon.
f. 119v: blauwe letter opgebouwd uit bladranken, paarse achtergrond en gouden omlijsting. Maria als Hemelkoningin afgebeeld met Christuskind. Aan gouden staven met plantmotieven in linker marge.
f. 126r: blauwe letter met wit bladmotief; rood penwerk en opgevuld met groene en witte bladeren tegen een rode achtergrond.
f. 131v: blauwe letter opgevuld met wit bladmotief. Eenzelfde bladmotief is te zien op de paarse achtergrond die de letter omgeeft. Gouden omlijsting.
f. 153r: paarse letter met bladmotief. Omgeven door rood floraal penwerk, opgevuld met bladranken en plantmotieven op een groene achtergrond. Rode en gele accenten.
90 gekleurde hoofdletters:
A) 65 rood-groene letters, paars krulwerk of paars of rood penwerk in de marges.
B) 25 blauwe letters, gevuld met paarse of groene bloemen en krullen.
515 zwarte letters met rood accent en kopje
f. 10v: blauw-gouden letter met witte bloemmotieven op gele achtergrond. Met medaillon waarin Christuskind is afgebeeld; paars floraal penwerk.
f. 12v: blauw-gouden letter met paars penwerk.
f. 64r: blauw initiaal met bladgoud; rode achtergrond, groene ranken en blauw, oranje en gele bloemen.
f. 75v: paarse letter met bladranken en vlechtwerk. Opgevuld zoals f. 64r, maar met rode en blauwe achtergrond; twee bloemen en bolletjes in rood, groen, geel en blauw.
f. 77v: rode letter met goud. Blauwe achtergrond met wit en geel, de Heilige geest en bloemen getekend.
f. 84r: blauwe letter opgebouwd uit bladranken; rood penwerk; groene en witte bladranken op rode achtergrond.
f. 101v: gouden letter met roze arabesken. Blauwe achtergrond; wit en blauw een plantmotief.
f. 104r: meerkleurige letter met vlechtwerk; roze achtergrond met rood-groene plantmotieven; groene en rode ranken, omgeven door witte stipjes, die samengebonden door kroon.
f. 119v: blauwe letter opgebouwd uit bladranken, paarse achtergrond en gouden omlijsting. Maria als Hemelkoningin afgebeeld met Christuskind. Aan gouden staven met plantmotieven in linker marge.
f. 126r: blauwe letter met wit bladmotief; rood penwerk en opgevuld met groene en witte bladeren tegen een rode achtergrond.
f. 131v: blauwe letter opgevuld met wit bladmotief. Eenzelfde bladmotief is te zien op de paarse achtergrond die de letter omgeeft. Gouden omlijsting.
f. 153r: paarse letter met bladmotief. Omgeven door rood floraal penwerk, opgevuld met bladranken en plantmotieven op een groene achtergrond. Rode en gele accenten.
90 gekleurde hoofdletters:
A) 65 rood-groene letters, paars krulwerk of paars of rood penwerk in de marges.
B) 25 blauwe letters, gevuld met paarse of groene bloemen en krullen.
515 zwarte letters met rood accent en kopje
Plaats vervaardiging:
Kruisherenklooster Venlo
Aantal folia:
161
Formaat:
45,4 x 32,2
Materiaal:
Perkament
Band:
Na-middeleeuwse bruinleren band. Koperen sloten en hoekbeslag aanwezig. Aan voor- en achterzijde vier koperen noppen.
Conditie:
F. 157 ontbreekt; f. 158 is gebruikt als schutblad; einde van de tekst is onvolledig. Het handschrift is vuil geworden door intensief gebruik.
Herkomst:
Kruisheren, Venlo; Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 3
Eigendomsnotities:
f. 104v: ‘’Etenim sederunt principes et adversum me loquebanter’’ (Etinem is in 19e eeuw met potlood doorgestreept. Eronder is ‘’Hoc verbum vacat’’ geschreven)
Documentatie:
BNM; MMDC; Pronkstukken. Venlo 650 jaar stad (Venlo 1993), nr. 33a
Opmerkingen:
Afkomstig van de kruisheren in Venlo. Het graduale bevat een sequens van het feest van de H. Nicolaas, de patroon van de kruisheren in Venlo.
Tussen f. 108 en 109 is een blad uit de 19e eeuw ingevoegd waarop een poging is gedaan het middeleeuwse schrift na te bootsen.
Volgens Gumbert (1988) is het handschrift in 1459 vervaardigd (op f. 103v is geschreven: in festo emerentiane 1459) of in 1461 (op f. 84r staat in de initiaal: anno 1461 factum est). De datum 1409 op f. 128v is incorrect. Volgens Van de Pasch (1949) is het handschrift rond 1483 voltooid.
Van de Pasch neemt aan dat de Kruisheren te Venlo het handschrift aan de Kruisheren te Cuijck hebben geschonken toen zij aan het begin van de 17e eeuw hun klooster verwoest zagen
Tussen f. 108 en 109 is een blad uit de 19e eeuw ingevoegd waarop een poging is gedaan het middeleeuwse schrift na te bootsen.
Volgens Gumbert (1988) is het handschrift in 1459 vervaardigd (op f. 103v is geschreven: in festo emerentiane 1459) of in 1461 (op f. 84r staat in de initiaal: anno 1461 factum est). De datum 1409 op f. 128v is incorrect. Volgens Van de Pasch (1949) is het handschrift rond 1483 voltooid.
Van de Pasch neemt aan dat de Kruisheren te Venlo het handschrift aan de Kruisheren te Cuijck hebben geschonken toen zij aan het begin van de 17e eeuw hun klooster verwoest zagen
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
