Mijn Studiezaal (inloggen)BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70140 Tijdrekenkundig verzamelhandschrift
Datering:
1420-1446
Titel:
Tijdrekenkundig verzamelhandschrift
Toelichting:
ff. 2v: index; ff. 3r-8v: Kalender naar gebruik van Münster; ff. 9r-10v: Lunarium; ff. 13r-41v: Computus - Magister Jacobus; ff. 42r-42v: Cisiojanus; ff. 44r-53v: Algorismus - Johannes de Sacrobosco; ff. 54r-56v: De radicum extraxione; ff. 58r-78v: Computus Norembergensis; ff. 74r-78v: Tabellen van de planeten, sterren, zon en maan; ff. 82r-110v: Computus Cyromentralis - Johannes van Erfurt; ff. 111r-116r: De musica; ff. 117r-180r: Commentaar op Computus Cyromentralis
Inhoud:
Dit verzamelwerk bevat teksten van tijdrekenkundige aard. Het opent met een kalender naar het gebruik van Münster waarna een lunarium volgt. Dit is een boek waarmee voorspellingen kunnen worden gedaan naar aanleiding van de stand en cyclus van de maan. Het boek werd gebruikt om geboorte te plannen, dood en ziekte te voorspelling, huwelijken te sluiten, maar ook voor zakelijke dingen zoals zaaien en oogsten. Na het lunarium volgt het Computus van Magister Jacobi, een schoolboek over het onderwijs in tijdrekenkunde. Om tijdrekenkunde te onderwijzen maakte hij gebruik van mnemotechnische verzen, proza en tekeningen die nodig waren om berekeningen te maken.
De Cisiojanus is een gedicht ten behoeve van het dateren van de vaste feest- en heiligendagen. De Algorismus is een navolger van de Arabische wiskunde en telt 11 hoofdstukken over optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen en worteltrekken.
Naast de Computus van Magister Jacobi bevat het handschrift nog twee computus. De Computus Norembergensis en de Computus chirometralis. De laatste is een leerboek waarin kennis over tijd, astronomie en berekeningen van de kalender wordt overgeleverd. Uit de titel van het werk is op te maken dat de vingerkootjes werden geteld om de berekeningen te maken. Na De musica, want muziek is wiskundig onderlegd, volgt er nog een afsluitend commentaar op Computus chirometralis.
De Cisiojanus is een gedicht ten behoeve van het dateren van de vaste feest- en heiligendagen. De Algorismus is een navolger van de Arabische wiskunde en telt 11 hoofdstukken over optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen en worteltrekken.
Naast de Computus van Magister Jacobi bevat het handschrift nog twee computus. De Computus Norembergensis en de Computus chirometralis. De laatste is een leerboek waarin kennis over tijd, astronomie en berekeningen van de kalender wordt overgeleverd. Uit de titel van het werk is op te maken dat de vingerkootjes werden geteld om de berekeningen te maken. Na De musica, want muziek is wiskundig onderlegd, volgt er nog een afsluitend commentaar op Computus chirometralis.
Vindplaats:
Hs-140
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera cursiva, 1 kolom (f.73r-74v en 117r-180v 2 kolommen), aantal regels varieert
Decoratie:
f. 13r: rood initiaal gedecoreerd door middel van uitsparingen, omgeven en opgevuld met zwart penwerk.
f. 44r, 117r, 118r: rode letter met uitsparingen.
Bevat verschillende pentekeningen en tabellen, waarvan drie ingekleurd: f. 15r, 16v en 22r. Op f. 43 stond aan beide zijden van het blad een ingekleurde pentekening.
Pentekeningen en tabellen die niet ingekleurd zijn: 17v, 23r, 24v, 26r, 26v, 31e, 32r, 32v, 33r, 35r, 37r, 37v, 38r, 39r, 39v, 43r, 74v, 75r-78v, 105v, 106v, 114r, 116r, 116v, 123r, 140r, 150v, 152r, 156v, 168v, 171r.
Vanaf 120r tot 180v: ruimtes voor gedecoreerde initialen
f. 44r, 117r, 118r: rode letter met uitsparingen.
Bevat verschillende pentekeningen en tabellen, waarvan drie ingekleurd: f. 15r, 16v en 22r. Op f. 43 stond aan beide zijden van het blad een ingekleurde pentekening.
Pentekeningen en tabellen die niet ingekleurd zijn: 17v, 23r, 24v, 26r, 26v, 31e, 32r, 32v, 33r, 35r, 37r, 37v, 38r, 39r, 39v, 43r, 74v, 75r-78v, 105v, 106v, 114r, 116r, 116v, 123r, 140r, 150v, 152r, 156v, 168v, 171r.
Vanaf 120r tot 180v: ruimtes voor gedecoreerde initialen
Medewerkers:
Nicolaus Camp; Hermannus Monasterius
Aantal folia:
180
Formaat:
21 x 14,5-15
Materiaal:
Perkament, papier
Band:
Kartonnen band, na-middeleeuws. Bladwijzers
Conditie:
Los in band; folio tussen ff. 43-44 is uit de band gesneden, op resten van het blad zijn delen van een miniatuur van een landschap zichtbaar. Van de bladen die genummerd zijn als ff. 178-182 ontbreekt het rechterdeel van het blad. Waterschade
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C14
Eigendomsnotities:
Bezittersnotitie op 2r: "Liber monasterii nemoris beate Marie virginis prope Northorn ordinis canonicorum regularium."
Schrijversnotitie op f. 41v: "Finitum et completum per me Nicolaum Campis sub anno incarnacionis domini nostri Ihesu Christi m° cccc° xlvi° dominica die ante nativitas beate Marie virginis" [3 september 1446].
Schrijversnotitie op f. 110v: "Explicit conputus cirometralis per manus Hermanni Monasterii sub anno domini 1425 in profesto decolacionis sancti Johannis [28 augustus] circa horam quartam post prandium"
Schrijversnotitie op f. 41v: "Finitum et completum per me Nicolaum Campis sub anno incarnacionis domini nostri Ihesu Christi m° cccc° xlvi° dominica die ante nativitas beate Marie virginis" [3 september 1446].
Schrijversnotitie op f. 110v: "Explicit conputus cirometralis per manus Hermanni Monasterii sub anno domini 1425 in profesto decolacionis sancti Johannis [28 augustus] circa horam quartam post prandium"
Documentatie:
MMDC; Stahl, 47
Opmerkingen:
Datering ontleend aan colofon op f. 41v, 53v, 74v en 110v. Bij het binden is gebruik gemaakt van een ander handschrift dat nog zichtbaar is voor- en achterin het handschrift. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen.
Tussen f. 82 en 83, 91 en 92 (onbeschreven), 113 en 114 is een extra strook ingevoegd
Tussen f. 82 en 83, 91 en 92 (onbeschreven), 113 en 114 is een extra strook ingevoegd
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
