Zoeken in collecties

Uw zoekacties: Vestigingsplaats: Dordrecht
zzOUD Databestand kloosters in Nederland
beacon
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Dordrecht
Datering:
1416 - 1572
Orde of congregatie:
Reguliere Kanunnikessen van de H. Augustinus (Windesheim)
Naam van het klooster:
Agnes
Patroonheilige:
Sint Agnes
Plaatsnaam:
Dordrecht
Provincie:
Zuid-Holland
Parochie:
Dordrecht-Onze Lieve Vrouw
Destijds gewest:
Holland
Bisdom:
Utrecht
Stichting/eerste vermelding:
1416
Opheffing/laatste vermelding:
1572
Type:
Klooster, v
Geschiedenis:
Het Sint Agnesklooster in Dordrecht lag aan de rand van de stad tussen Steegoversloot, Vest, Korte Nieuwstraat en Museumstraat. Voordat de zusters dit klooster betrokken woonden ze vermoedelijk in een ander gebouw. Waar dit gebouw stond, is niet bekend. Volgens overlevering zou het klooster in 1326 zijn gesticht door een zekere Walburg, een adellijke dame van Noorse afkomst. Dit is echter hoogst twijfelachtig. Waarschijnlijker is dat de stichtingsdatum van het klooster, waarvan de vroegste vermelding uit 1416 dateert, rond 1400 ligt. Het convent behoorde aanvankelijk tot de derde orde van Sint Franciscus. Er zijn geen aanwijzingen dat het bij het Kapittel van Utrecht aangesloten was. Tussen 1421 en 1423 gingen de zusters over naar de regel van Sint Augustinus. Hertog Jan van Beieren gaf hiervoor zijn toestemming. In 1426 kon de kerk worden gewijd. In de jaren 1444 en 1446 was er sprake van dat het klooster zou worden opgeheven en dat de zusters naar Bergen op Zoom moesten verhuizen. Om welke reden is niet bekend. Uiteindelijk ging deze verhuizing niet door. Toen in 1499 begonnen werd met graafwerkzaamheden voor een uitbreiding van de kerk werd er een Mariabeeldje gevonden waaraan bijzonder krachten werden toegeschreven. De grote toeloop, die dit tot gevolg had, bezorgde het convent in de vorm van offergaven de nodige inkomsten. Inkomsten werden ook verkregen uit medegaven van intredende zusters die veelal van adel waren of uit de hogere burgerij afkomstig waren, uit schenkingen en erfenissen, uit het verpachten van land en uit het opnemen van proveniers. Toen Dordrecht in 1572 de zijde van Willem van Oranje koos, betekende dat het einde van het klooster. Een aantal zusters vertrok. De zusters die in Dordrecht achtergebleven kregen voor hun leven een vaste uitkering om in hun onderhoud te kunnen voorzien. In het kloostercomplex is thans het Dordrechts museum gevestigd, de kerk is in 1858 afgebroken, terwijl het pater- en materhuis tot woonhuizen verbouwd werden

Gebruikte literatuur:
Monasticon Batavum, Deel I, p. 62; Monasticon Batavum, Supllement, p. 45, Monasticon Batavum, Deel II, p.59; J. van Herwaarde, D. De Boer, F. van Kan en G. Verhoeven, "Geschiedenis van Dordrecht tot 1572" (Hilversum 1996), p. 343-346; H. van Engen, “De derde orde van Sint-Franciscus in het middeleeuwse bisdom Utrecht: Een bijdrage tot de institutionele geschiedenis van de Moderne Devotie” (Hilversum 2007), p. 276; Monasticon Trajectense, http://www2.let.vu.nl/oz/monasticon/detail.php?ID=045 (16-07-2016); K. Goudriaan: ‘De derde orde van Sint Franciscus in het bisdom Utrecht: Een voorstudie’ in “Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 1” (Hilversum 1998), p. 242; W.F. Scheepsma, “Deemoed en devotie. De koorvrouwen van Windesheim en hun geschriften ( Amsterdam 1997), zie ook: http://www.dbnl.org/tekst/sche064deem01_01/sche064deem01_01_0012.php (15-07-2017), p. 221; Artikel ‘De kloosters in het Hofkwartier’ in "Dordrecht in Historisch Perspectief" onder redactie van J. Hendriks en A. van Engelenhoven, 7 (december 2000), zie ook: https://www.monumentenzorgdordrecht.nl/wijkensites.dordrecht/up/ZyavhbgJaC_Dordrecht_in_historisch_perspectief_7__dec_2000_.pdf (15-07-2017), p. 7; M.C. Dorst, “Dordrecht Ondergronds Briefrapport 13. Een bureauonderzoek en een archeologische begeleiding in het voormalige Agnietenklooster, Heilig Geest- en Pesthuis en Stads Krankzinnig- en Beterhuis” (Gemeente Dordrecht 2009), p. 12/14/18; Artikel ‘Van Agnietenklooster tot Dordrechts  museum’ in "Dordrecht in Historisch Perspectief" onder redactie van J. Hendriks en A. van Engelenhoven, 7 (december 2000), zie ook: https://www.monumentenzorgdordrecht.nl/wijkensites.dordrecht/up/ZyavhbgJaC_Dordrecht_in_historisch_perspectief_7__dec_2000_.pdf (15-07-2017), p. 12
Gebruikte websites:
Website Archieven.nl: Regionaal Archief Dordrecht, https://www.archieven.nl/nl/zoeken?miview=inv2&mivast=0&mizig=210&miadt=46&micode=19&milang=nl#inv3t1 (15-07-2017); Website Instituut Meertens, http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/178 (15-07-2017); Website Medieval Memoria Online, http://memodatabase.hum.uu.nl/memo-is/detail/index?detailId=218&detailType=Monastery (15-07-2017); Website Stichting Thomas a Kempes 1988, https://thomasakempiszwolle.nl/cms/index.php/thomas-a-kempis/moderne-devotie/466-2016-sept-windesheim.html (15-07-2017)
Opmerkingen:
Tegenstrijdigheid over kloostergebouwen: VU-lijst meldt verwoesting in 572/1573 en MB II in 1760 inrichting van een gekkenhuis er in
ENK Monasticon nummer:
ME-Z104-027
VU Kloosterlijst nummer:
D41