Mijn Studiezaal (inloggen)BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70012 Nicolaus de Lyra, Postillae in totam bibliam; Augustinus van Hippo, Brief
Datering:
1459-1460
Titel:
Nicolaus de Lyra, Postillae in totam bibliam; Augustinus van Hippo, Brief
Toelichting:
ff. 1r-381v: Postillae in totam bibliam – Nicholas van Lyra; ff. 382r-383r: Brieven – Augustinus van Hippo
Inhoud:
De Postillae in totam bibliam is geschreven door Nicholas van Lyra (1270-1349), een Franciscaanse leraar en een van de meest invloedrijke beoefenaars van de Bijbelse exegese in de middeleeuwen. De tekst was belangrijk voor de introductie van kennis van de Hebreeuwse Bijbel in de studie van de christelijke theologie. De tekst wordt nagevolgd door brieven van theologische aard van Augustinus van Hippo (354-430). Een theoloog, filosoof en kerkvader van wie zijn bekendste werk Confessiones is opgenomen in Hs-120.
De eerste tekst is geschreven door Theodoricus Scyndel, die er ook aanwijshandjes in de marges aan heeft toegevoegd. Hoewel de tweede tekst qua schrift er veel op lijkt is deze door een andere hand geschreven. Het verschil is voornamelijk te zien in de vorm van de ‘d’ en de ‘b’. Dit doet vermoeden dat de handen wel uit dezelfde periode komen
De eerste tekst is geschreven door Theodoricus Scyndel, die er ook aanwijshandjes in de marges aan heeft toegevoegd. Hoewel de tweede tekst qua schrift er veel op lijkt is deze door een andere hand geschreven. Het verschil is voornamelijk te zien in de vorm van de ‘d’ en de ‘b’. Dit doet vermoeden dat de handen wel uit dezelfde periode komen
Vindplaats:
Hs-012
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera cursiva, 2 kolommen, 38-44 regels
Decoratie:
Rode kapitalen en gedecoreerde initialen; f. 1r: rode initiaal, V, versierd door middel van uitsparingen. Opgevuld met sierlijke arabesken; fraai zwart getekende uitwerking, die met een enkele doorgetrokken lijn uitloopt in de onderste marge.
f. 205r: zoals f. 1, maar dit keer een bloemmotief als opvulling. Een schild in 6 vlakken verdeeld, een kopje in de uitwerking langs de marge.
f. 223r: zoals f. 1r; geen uitsparingen.
f. 291r: rode initiaal met uitsparingen. Fraaie zwart getekende bloemmotieven ter opvulling, geen uitwerkingen langs de marge.
f. 1v, 17v, 28r, 36v, 43v, 54v, 60v, 85v, 93v, 122v, 148r, 239r, 264v, 367r, 369r en 371r: rode kapitalen met zwart getekende vulling en uitwerking in de marge.
f. 284v, 307r, 314r, 330r, 338v, 350r en 382r: rode kapitalen met uitsparingen
f. 205r: zoals f. 1, maar dit keer een bloemmotief als opvulling. Een schild in 6 vlakken verdeeld, een kopje in de uitwerking langs de marge.
f. 223r: zoals f. 1r; geen uitsparingen.
f. 291r: rode initiaal met uitsparingen. Fraaie zwart getekende bloemmotieven ter opvulling, geen uitwerkingen langs de marge.
f. 1v, 17v, 28r, 36v, 43v, 54v, 60v, 85v, 93v, 122v, 148r, 239r, 264v, 367r, 369r en 371r: rode kapitalen met zwart getekende vulling en uitwerking in de marge.
f. 284v, 307r, 314r, 330r, 338v, 350r en 382r: rode kapitalen met uitsparingen
Plaats vervaardiging:
Kruisherenklooster St. Agatha
Medewerkers:
Theoderivus Scyndel (kopiist)
Aantal folia:
383
Formaat:
29,7 x 21,7
Materiaal:
Papier
Band:
Bruin-groene contemporaine leren band met blindstempel en bladwijzers. Hernieuwde rug. Twee koperen aanzetten voor sloten, beslag in het midden en op de hoeken is verdwenen. Op de voorzijde een koperen raampje waarachter de titel van het boek is gekalligrafeerd
Conditie:
Waterschade aan de randen
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 48
Eigendomsnotities:
Op eerste schutblad: ''Liber domus canonicorrum cruciferorum bté Agathe prope Kuyc''.
Documentatie:
BNM; MMDC; CMD-NL 2, nr. 336
Opmerkingen:
Datering gebaseerd op aantekeningen op f. 54v en f. 365r. Plaats van vervaardiging gebaseerd op aantekeningen op f. 365r en schutblad
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70011 Hebreeuwse kalender
Datering:
1500-1550
Titel:
Hebreeuwse kalender
Toelichting:
Calendarium Hebraicum
Inhoud:
De Hebreeuwse kalender begint te tellen vanaf het jaar waarin volgens het jodendom de schepping van de wereld heeft plaatsgevonden. Volgens het heilige boek de Tenach, zou dat 3761 jaar voor de christelijke jaartelling hebben plaatsgevonden. Het begin van een nieuw Hebreeuws jaar valt in september of oktober van de gregoriaanse kalender.
In deze kalender zijn veel christelijke feestdagen in rood bijgeschreven en is er bijna meer tekst buiten de bladspiegel geschreven dan erbinnen. De band is na-middeleeuws. De rug is gemaakt van een perkamenten strook van een oud Latijns liturgisch boek. Daaraan zijn voor de omslag bladen van een handgekleurde atlas bevestigd. De schutbladen zijn ten slotte gemaakt van bladen uit een gedrukt werk
In deze kalender zijn veel christelijke feestdagen in rood bijgeschreven en is er bijna meer tekst buiten de bladspiegel geschreven dan erbinnen. De band is na-middeleeuws. De rug is gemaakt van een perkamenten strook van een oud Latijns liturgisch boek. Daaraan zijn voor de omslag bladen van een handgekleurde atlas bevestigd. De schutbladen zijn ten slotte gemaakt van bladen uit een gedrukt werk
Vindplaats:
Hs-011
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera hybrida, lay-out varieert.
Plaats vervaardiging:
Onbekend
Aantal folia:
12
Formaat:
30 x 21,4
Materiaal:
Papier
Band:
Post-middeleeuwse band, karton. Perkamenten strook van een oud Latijns liturgisch boek vormt de rug, bekleed met bladen van een handgekleurde atlas
Conditie:
Waterschade en hoeken weggevreten
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 47
Eigendomsnotities:
f. 1r: Crux inventa Sacre fit Relligionis origo. (Geschreven door Wijnantz.)
f. 1r: met potlood geschreven: Jansen Ka / prof te Hageveld / vd Ploeg.
Achterin een reproductie van een oud Latijns opschrift geplakt waarop staat: Weleerwaarde Heer / De Heer Wijnants / Pastoor in het klooster / te St. Agatha
f. 1r: met potlood geschreven: Jansen Ka / prof te Hageveld / vd Ploeg.
Achterin een reproductie van een oud Latijns opschrift geplakt waarop staat: Weleerwaarde Heer / De Heer Wijnants / Pastoor in het klooster / te St. Agatha
Documentatie:
BNM; MMDC
Opmerkingen:
De Hebreeuwse kalender bevat enkele Christelijke feestdagen. In de inleiding schrijft de auteur over Bijbelse chronologie (ff. 2r-3v). ff. 10v-11v bevat een opsomming van de maanden en numerieke waarden van het Hebreeuwse alfabet. Op f. 12r is een briefje van Hermans geplakt
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70010 Bijbel
Datering:
1450-1475
Titel:
Bijbel
Toelichting:
Bevat de bijbelboeken: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium, Josue, Rechters en Ruth
Inhoud:
Deze Bijbel bevat acht boeken van het Oude Testament waaronder de vijf boeken waaruit de Pentateuch is opgebouwd. Daarnaast bevat het nog drie boeken van de geschiedenis. Gedecoreerde initialen kondigen het begin van elk nieuw boek aan. De letter zelf is rood met blauw en bevat een patroon van bloemknop-achtige vormen. Paars en rood penwerk vullen de letter op en omgeven hem. De decoratie loopt door in de linker marge en strekt zich verder uit over de onderste marge.
Wat opvalt aan dit handschrift zijn de correcties die de auteur heeft gemaakt. Op bijna elk folia zijn letters of delen van woorden weggekrast en soms overgeschreven. Het wegkrassen heeft niet alleen de woorden onleesbaar gemaakt, wat de bedoeling was, maar ook zijn sporen achtergelaten op het perkament, wat nu op meerdere plekken beschadigd is. Daarnaast heeft het gebruikte perkament veel gaten waarvan er enkele zijn dichtgenaaid
Wat opvalt aan dit handschrift zijn de correcties die de auteur heeft gemaakt. Op bijna elk folia zijn letters of delen van woorden weggekrast en soms overgeschreven. Het wegkrassen heeft niet alleen de woorden onleesbaar gemaakt, wat de bedoeling was, maar ook zijn sporen achtergelaten op het perkament, wat nu op meerdere plekken beschadigd is. Daarnaast heeft het gebruikte perkament veel gaten waarvan er enkele zijn dichtgenaaid
Vindplaats:
Hs-010
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 2 kolommen, 35-36 regels
Decoratie:
Penwerk initialen. Afwisselend blauwe en rode kapitalen; f. 1r, 6r, 7r, 44r, 72v, 92r, 122v, 148v, 149r, 168r, 187v: Gedecoreerde intialen: blauw-rode letters, gevuld met groen-rode en blauw-gele arabesken en plantmotieven. Rode omlijsting en uitlopers in de marge waarin ook blauw is gebruikt.
De zijkanten van het tekstblok zijn rood geverfd
De zijkanten van het tekstblok zijn rood geverfd
Plaats vervaardiging:
Vermoedelijk Deventer
Aantal folia:
191
Formaat:
31,5 x 22
Materiaal:
Perkament
Band:
Contemporaine band met blindstempel en bladwijzers. Bruinleren rug is vernieuwd. Twee koperen aanzetten voor sloten aanwezig
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 35
Eigendomsnotities:
Op binnenkant achterkaft: in een 16e-eeuwse hand; "Dijt bouk hoert …" Verder aangevuld in een 17e-eeuwse hand met: "toe tot S. Aeghten"
Daaronder een 16e-eeuwse krabbel: "in desen h".
Op f. 1r in 17e-eewse hand: "Sú consientus Sanctae Agathae"
Op f. 7r schreef G. Golt: "Sum conventus S. Agathae Ordinis S. Crucis sub parochial Cuyckenti."
Daaronder een 16e-eeuwse krabbel: "in desen h".
Op f. 1r in 17e-eewse hand: "Sú consientus Sanctae Agathae"
Op f. 7r schreef G. Golt: "Sum conventus S. Agathae Ordinis S. Crucis sub parochial Cuyckenti."
Documentatie:
BNM; MMDC
Opmerkingen:
Datering en plaats vervaardiging gebaseerd op de versieringen. Door de kruisheren aangeschaft in de 16e-17e eeuw. Uit verandering van inschrift blijkt dat het oorspronkelijk niet van het klooster St. Agatha was.
De auteur heeft meerder malen fouten gemaakt en deze weggekrast. Beschadigingen van het perkament hierdoor zijn op een groot deel van de folia te zien.
Het gebruikte perkament bevat veel gaten waarvan er enkele zijn dichtgenaaid
De auteur heeft meerder malen fouten gemaakt en deze weggekrast. Beschadigingen van het perkament hierdoor zijn op een groot deel van de folia te zien.
Het gebruikte perkament bevat veel gaten waarvan er enkele zijn dichtgenaaid
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70009 Calendarium (met necrologium van het klooster St. Agatha); Constituties van de kruisheren; Martyrologium van Usuardus
Datering:
1433-1464 of 1470-1482
Titel:
Calendarium (met necrologium van het klooster St. Agatha); Constituties van de kruisheren; Martyrologium van Usuardus
Toelichting:
ff. 1r-22v: necrologium van St. Agatha; ff. 23r-37v: constituties van de kruisheren; ff. 38r-135v: martyrologium; ff. 135r-148v: evangelistarium; ff. 149r-150r: regulaties met betrekking tot de donaten
Inhoud:
Dit handschrift opent met het necrologium van St. Agatha waarin alle doden van de religieuze gemeenschap zijn genoteerd om hen te herdenken op hun verjaardag of sterfdag. Hierna volgen de constituties van de kruisheren, de leefregel die zij grotendeels naar voorbeeld van de dominicanen hebben opgesteld.
Het volgende element, dat net als het necrologium is kalender vorm is opgesteld, is het martyrologium. Geordend volgens de kerkelijke kalender zijn hierin de martelaren van de Westerse kerk opgenomen. Het martyrologium van Usuardus is in de 9e
eeuw ontstaan naar aanleiding van het martyrologium van Hiëronymus. Daarna vormde het de basis voor het Romeinse martyrologium dat sinds 1548 de officiële catalogus vormt voor de katholieke kerk. Na het martyrologium volgen nog een evangeliarium en regulaties met betrekking tot donaten, begunstigers die hun bezittingen aan het klooster schenken.
Aan de folia is af te lezen dat het handschrift intensief gebruikt is. Vieze randen, kaarsvet en een versleten band vormen hiervoor het bewijs
Het volgende element, dat net als het necrologium is kalender vorm is opgesteld, is het martyrologium. Geordend volgens de kerkelijke kalender zijn hierin de martelaren van de Westerse kerk opgenomen. Het martyrologium van Usuardus is in de 9e
eeuw ontstaan naar aanleiding van het martyrologium van Hiëronymus. Daarna vormde het de basis voor het Romeinse martyrologium dat sinds 1548 de officiële catalogus vormt voor de katholieke kerk. Na het martyrologium volgen nog een evangeliarium en regulaties met betrekking tot donaten, begunstigers die hun bezittingen aan het klooster schenken.
Aan de folia is af te lezen dat het handschrift intensief gebruikt is. Vieze randen, kaarsvet en een versleten band vormen hiervoor het bewijs
Vindplaats:
Hs-009
Taal:
Latijn, Nederlands
Schrifttype:
Littera textualis en hybrida, 1 kolom, 26 regels
Decoratie:
Penwerk initialen, afwisselend rode en blauwe kapitalen; f. 23r, 38r en 41v: gedecoreerd initiaal: Rood-blauwe letter opgevuld en omgeven met rood getekende bloemen en arabesken, ingekleurd met groen. Decoratie loopt door in marge Op f. 133v: een groot initiaal maar ongedecoreerd.
f. 129r en 149r: rode initialen gedecoreerd door middel van uitsparingen
f. 129r en 149r: rode initialen gedecoreerd door middel van uitsparingen
Plaats vervaardiging:
Kruisherenklooster St. Agatha
Aantal folia:
151
Formaat:
31,6 x 23,3
Materiaal:
Perkament
Band:
Contemporaine band met blindstempel, rug is vernieuwd. Aan de voorkant ontbreekt een deel van het leer waardoor het houten plat zichtbaar is. Koperen aanzetten voor sloten aanwezig. Ander koper boekbeslag: op de voorkant in de vier hoeken grote knoppen, op de achterzijde nog drie knoppen en ijzeren stutten
Conditie:
Het handschrift is erg vies door het vele gebruik, vooral aan de randen. Sporen van kaarsvet; Tussen f. 2 en 3 is een blad weggesneden, tussen f. 7 en 8 zijn drie folia verwijderd en tussen f. 8 en 9 is een blad verwijderd
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 31
Eigendomsnotities:
Op binnenkant voorplat: ‘’Capittula dicenda ad primam’’ rest van het blad ook beschreven
Documentatie:
BNM; MMDC; H. Douma, Inventaris, nr. 80 bis; Clairlieu, 1987, p. 85-87
Opmerkingen:
Bij f. 60r en 106r is een smalle, dunne strook perkament toegevoegd als aanvulling. F. 151 is los achter in het boek gelegd.
Het evangelistarium is geannoteerd in de marges
Het evangelistarium is geannoteerd in de marges
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70008 Antonius Astesanus, Summa de casibus conscientiae
Datering:
1450-1500
Titel:
Antonius Astesanus, Summa de casibus conscientiae
Toelichting:
ff. 1r-352v: Summa de casibus conscientiae
Inhoud:
De Summa de casibus conscientiae werd door Antonius Astesanus geschreven, ook wel Antonius van Asti. Hij was een belangrijk franciscaan op het gebied van canoniek recht en overleed rond 1330. De Summa de casibus conscientiae was zijn grootste werk en is een biechtwerk dat van origine uit acht volumes bestaat en drie onderdelen. Het onderdeel De significatione verborum wordt veelal als referentie gebruikt voor het wettelijk gebruik van burgerlijke en canoniek recht in zijn periode en kunnen daarom los overgenomen worden. Ook de Canones penitentiales kan zelfstandig geciteerd en overgenomen worden. Het manuscript dateert uit 1317 en wordt ook wel Summa Astesana genoemd.
De enige gedecoreerde initiaal heeft zijn bladgouden toevoegingen verloren en mist hierdoor detail en elegantie waardoor hij nogal onhandig overkomt. De bladrank die zich
tussen de twee tekstkolommen en in de bovenste en onderste marge uitstrekt is zeer eenvoudig en licht geabstraheerd door een gebrek aan details en dieptewerking
De enige gedecoreerde initiaal heeft zijn bladgouden toevoegingen verloren en mist hierdoor detail en elegantie waardoor hij nogal onhandig overkomt. De bladrank die zich
tussen de twee tekstkolommen en in de bovenste en onderste marge uitstrekt is zeer eenvoudig en licht geabstraheerd door een gebrek aan details en dieptewerking
Vindplaats:
Hs-008
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera hybrida, 2 kolommen, 44 regels
Decoratie:
Rode kapitalen en een gedecoreerd initiaal; f. Er: Groene letter. Paarse vulling met gouden arabesken (het goud is bijna helemaal verdwenen); lichtroze achtergrond. Groene ranken op boven en beneden marge en tussen de kolommen.
Zijkant van het tekstblok is blauw geverfd
Zijkant van het tekstblok is blauw geverfd
Plaats vervaardiging:
Nederlands-Duits grensgebied
Aantal folia:
352
Formaat:
31,7 x 21,4
Materiaal:
Papier
Band:
Bruin gevlamde kartonnen band. Met bruinleren rug en hoeken. Binnenkant van band is in de vorige eeuw gerestaureerd.
Conditie:
Sporen van houtwurm
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 30
Eigendomsnotities:
Notitie op Ar: deel is doorgestreept en nieuwe tekst eronder geschreven. "Pertinet conventui sie agathe ordis scé crucis in parrochia de kuck."
Op Br schreef G Golt: "Conventus S. Agathae prope Cuick."
Verkuilen heeft een briefje op voorkaft geplakt: "Fratis Astexani hi tres libri schijnen in de XV eeuw geschreven te zijn."
Op Br schreef G Golt: "Conventus S. Agathae prope Cuick."
Verkuilen heeft een briefje op voorkaft geplakt: "Fratis Astexani hi tres libri schijnen in de XV eeuw geschreven te zijn."
Documentatie:
BNM; MMDC
Opmerkingen:
-1503) die in Klooster St. Agatha woonde. Hij heeft het handschrift vermoedelijk gegeven aan de kruisheren van St. Agatha. Op f. 125r is ruimte vrijgelaten voor een versierde initiaal.
De tekst is door twee handen geschreven. Hand 1: f. E-F en 1-317. Hand 2: f. 318-347
De tekst is door twee handen geschreven. Hand 1: f. E-F en 1-317. Hand 2: f. 318-347
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70007 Antifonarium - zomerdeel
Datering:
1450-1500
Titel:
Antifonarium - zomerdeel
Toelichting:
Proprium de tempore, Sanctoralen en Commune Sanctorum
Inhoud:
Het antifonarium is een koorboek dat alle gezangen bevat voor het getijdengebed. Dit kunnen antifonen, psalmen, responsoria en hymnen zijn die zijn samengebundeld naar volgorde van het kerkelijk jaar. Hoewel antifonaria vaak mooi verlucht waren, bevat deze variant slechts twee grote initialen met eenvoudig paars en rood penwerk.
Een van de lezers of de auteur heeft een leuk spoor achtergelaten in het boek. Op vier folio is te zien dat er waterige blauwe inkt is geknoeid. De spetters liggen verspreid over de pagina alsof er een potje is omgevallen. Dit is eventueel dezelfde blauwe inkt die op de randen van het tekstblok is gebruikt
Een van de lezers of de auteur heeft een leuk spoor achtergelaten in het boek. Op vier folio is te zien dat er waterige blauwe inkt is geknoeid. De spetters liggen verspreid over de pagina alsof er een potje is omgevallen. Dit is eventueel dezelfde blauwe inkt die op de randen van het tekstblok is gebruikt
Vindplaats:
Hs-007
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 1 kolom, 10 regels muzieknotatie
Decoratie:
Gedecoreerde en penwerk initialen. Rode en zwarte kapitalen, versiering is zeer sober.
f. 48v: paterskopje getekend tussen de staarten van de D
f. 100r en 223r: grote initiaal: blauw-rood; met enige randversiering van paars en rood penwerk.
Zijkanten van het tekstblok zijn blauw geverfd
f. 48v: paterskopje getekend tussen de staarten van de D
f. 100r en 223r: grote initiaal: blauw-rood; met enige randversiering van paars en rood penwerk.
Zijkanten van het tekstblok zijn blauw geverfd
Plaats vervaardiging:
Noord-Nederland
Aantal folia:
253
Formaat:
33,5 x 26,5
Materiaal:
Papier
Band:
19e- of 20e-eeuwse bruinleren band. Versierd met blinddrukstempel van guirlandes. Dikke ijzeren steunpinnen en 2 koperen sloten
Conditie:
Er ontbreekt één blad aan het begin van het handschrift; ff. 1r-9v zijn vervangen; ff. 90r-97r zijn later toegevoegd en ff. 82r-89r zijn aan het eind van de band ingebonden.
Op veel plaatsen opgeknapt. Veel folia waarvan de onderste marge is weggesneden, of een stuk ervan. Gerestaureerd door nieuwe strook papier aan te hechten.
Vier folia waarop blauwe inkt is geknoeid. De blauwe inkt is waterig en heeft druppels over hele folio achtergelaten.
Sporen van houtwurm
Op veel plaatsen opgeknapt. Veel folia waarvan de onderste marge is weggesneden, of een stuk ervan. Gerestaureerd door nieuwe strook papier aan te hechten.
Vier folia waarop blauwe inkt is geknoeid. De blauwe inkt is waterig en heeft druppels over hele folio achtergelaten.
Sporen van houtwurm
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 27
Documentatie:
MMDC
Opmerkingen:
Hs-004 is het bijbehorende winterdeel van het antifonarium.
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70006 Suffragia monachorum
Datering:
1462
Titel:
Suffragia monachorum
Toelichting:
ff. 1r-144v: Suffragia monachorum; ff. 145r-228r: Lectura super usibus feudorum – Baldus de Ubaldis
Inhoud:
Dit handschrift werd volgens een notitie op f. 228r geschreven door Henricus Put de Noviomagio. Henricus Michelinck, een kruisheer, heeft het waarschijnlijk aan de kruisheren te Cuijck geschonken. Het handschrift bevat twee verschillende teksten. De eerste deel is het Suffragia monachorum dat bestaat uit kerkjuridische teksten. Het tweede deel is de Lectura super usibus feudorum, geschreven door Baldus de Ubaldis (1327-1400). Deze Italiaanse jurist doceerde Romeins recht en canoniek recht en publiceerde op beide gebieden commentaren en traktaten, waaronder deze. De tekst is voltooid, de illuminatie echter niet. Er is ruimte opengelaten voor gedecoreerde initialen, maar deze zijn nooit toegevoegd
Vindplaats:
Hs-006
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera hybrida, 2 kolommen, ca. 45 regels
Decoratie:
Er is ruimte gelaten voor gedecoreerde initialen, maar deze zijn nooit toegevoegd. De zijkant van het boekblok is blauw geverfd
Plaats vervaardiging:
Erfurt
Medewerkers:
Henricus Put de Noviomagio (kopiist; zie f. 228r); Henricus Michelinck (index)
Aantal folia:
228
Formaat:
31,5 x 21,5
Materiaal:
Papier
Band:
Na-middeleeuwse bruingevlamde kartonnen band met bruinleren rug en hoeken. In 19e eeuw opnieuw ingebonden
Conditie:
Sporen van houtworm
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 26
Eigendomsnotities:
Op eerste schutblad staat geschreven: ‘’Hricus michelinck / Iste liber continet seundum ordinem / Primo casus legales librorum quinque decretalium suffragia monachorum nuncupatos / 2° lecturam utilem usus feudorum sive decima collacio’’; op f ar schreef G Golt: ‘’Conventus crucigerorum S. Agathae prope Cuick’’
Documentatie:
BNM; MMDC; CMD-NL 2, nr. 905
Opmerkingen:
Henricus Michelinck (vermeld op schutblad), heeft het waarschijnlijk aan het klooster geschonken. Hij was een kruisheer en overleed in 1506. Hij schreef ook het register, maar daar is maar 1 folio van overgeleverd.
In 1974 is een microfilm van het handschrift gemaakt.
In 1974 is een microfilm van het handschrift gemaakt.
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70005 Missaal - zomerdeel
Datering:
1518
Titel:
Missaal - zomerdeel
Toelichting:
Calendarium, Paasmis
Inhoud:
Een missaal, of wel misboek, bevat de liturgische gebeden voor de mis. Dit exemplaar opent met een Calendarium waaruit de locatie van vervaardiging is op te maken, gebaseerd op feestdagen van lokale heiligen. De datering is in het handschrift opgenomen. Aan het einde van de tekst is namelijk in rood 1518 geschreven.
In het handschrift komen meerdere vormen van decoratie voor. Naast de gebruikelijke rode en blauwe kapitalen zijn er drie soorten hoofdletters te onderscheiden. De kleinere variant met groen, rood of paars loof- en lijnwerk. Krulletters gezet in een vierkant tegen een gekleurde achtergrond met accenten van bladgoud. En twee grote openingsinitialen waarvan er één ook van margeversiering is voorzien en de ander zich naast een 17e-eeuws miniatuur bevindt. De margeversiering, ook die rondom de miniatuur, is in de trant van de Gent-Brugse stijl vervaardigd, maar bevat niet het realisme dat de Gent-Brugse stijl nastreeft omdat de dieptewerking door een gebrek aan schaduwen ontbreekt. De miniatuur toont de gekruisigde Christus, vergezeld door de twee criminelen, en aan de voet van het kruis Maria, Maria Magdalena en Johannes de Doper
In het handschrift komen meerdere vormen van decoratie voor. Naast de gebruikelijke rode en blauwe kapitalen zijn er drie soorten hoofdletters te onderscheiden. De kleinere variant met groen, rood of paars loof- en lijnwerk. Krulletters gezet in een vierkant tegen een gekleurde achtergrond met accenten van bladgoud. En twee grote openingsinitialen waarvan er één ook van margeversiering is voorzien en de ander zich naast een 17e-eeuws miniatuur bevindt. De margeversiering, ook die rondom de miniatuur, is in de trant van de Gent-Brugse stijl vervaardigd, maar bevat niet het realisme dat de Gent-Brugse stijl nastreeft omdat de dieptewerking door een gebrek aan schaduwen ontbreekt. De miniatuur toont de gekruisigde Christus, vergezeld door de twee criminelen, en aan de voet van het kruis Maria, Maria Magdalena en Johannes de Doper
Vindplaats:
Hs-005
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 2 kolommen, 28 regels
Decoratie:
Decoratie: Afwisselend rode en blauwe kapitalen.
Rode of blauwe letters met groen en rood of paars loof- en lijnwerk: f. 71v, 110r, 115v, 126r, 127r, 134r, 136r, 139r, 145r, 146r, 148v, 152v, 154r, 157v, 158v, 161v, en 165r.
Krulletters in vierkantjes van 3, 4 of 5 regels hoog; meerkleurig en veelal voorzien van bladgoud: f. 21v, 27v, 34v, 35v, 64r, 66r, 66v, 70r, 73v, 81r, 83v, 87r, 93r, 100r, 104r, 104v, 107v, 113v, 117r, 118v, 120r, 122v, 124r, 128r, 133r, 141v, 144r, 153r, 155r, 155v, 156r, 167v.
Op f. 1r een groot blauw initiaal, opgebouwd uit bladranken, gezet tegen een gouden achtergrond met filigraanwerk. De tekst wordt omgeven door margedecoratie. Op een licht gele achtergrond met gouden stipjes, zijn rode, roze en witte bloemen te zien. Ook zijn er een vogel en een draakje in verwerkt.
Op f. 93v: een 17e-eeuws miniatuur. Christus aan het kruis met de twee criminelen. Aan de voet van het kruis staan Maria, Maria Magdalena en Johannes de Doper. De miniatuur wordt omlijst door een roze rand waarop bruine vazen zijn geschilderd waaruit bruine plantenranken groeien. In de onderste marge is een schild te zien met een lege ruimte waarin iets geschreven kan worden.
Op f. 94r: een gouden letter gezet tegen een blauwe achtergrond met witte florale motieven. De letter wordt opgevuld door ranken en bladmotieven in roze, oranje en groen.
Miniatuur uit de 17e eeuw
Rode of blauwe letters met groen en rood of paars loof- en lijnwerk: f. 71v, 110r, 115v, 126r, 127r, 134r, 136r, 139r, 145r, 146r, 148v, 152v, 154r, 157v, 158v, 161v, en 165r.
Krulletters in vierkantjes van 3, 4 of 5 regels hoog; meerkleurig en veelal voorzien van bladgoud: f. 21v, 27v, 34v, 35v, 64r, 66r, 66v, 70r, 73v, 81r, 83v, 87r, 93r, 100r, 104r, 104v, 107v, 113v, 117r, 118v, 120r, 122v, 124r, 128r, 133r, 141v, 144r, 153r, 155r, 155v, 156r, 167v.
Op f. 1r een groot blauw initiaal, opgebouwd uit bladranken, gezet tegen een gouden achtergrond met filigraanwerk. De tekst wordt omgeven door margedecoratie. Op een licht gele achtergrond met gouden stipjes, zijn rode, roze en witte bloemen te zien. Ook zijn er een vogel en een draakje in verwerkt.
Op f. 93v: een 17e-eeuws miniatuur. Christus aan het kruis met de twee criminelen. Aan de voet van het kruis staan Maria, Maria Magdalena en Johannes de Doper. De miniatuur wordt omlijst door een roze rand waarop bruine vazen zijn geschilderd waaruit bruine plantenranken groeien. In de onderste marge is een schild te zien met een lege ruimte waarin iets geschreven kan worden.
Op f. 94r: een gouden letter gezet tegen een blauwe achtergrond met witte florale motieven. De letter wordt opgevuld door ranken en bladmotieven in roze, oranje en groen.
Miniatuur uit de 17e eeuw
Plaats vervaardiging:
Kruisherenklooster St. Agatha
Medewerkers:
Johannes Haenen a Lynden (kopiist)
Aantal folia:
171
Formaat:
34 x 23,5
Materiaal:
Perkament
Band:
16e-eeuwse zwartleren band met blinddrukstempel en bladwijzers, ca. 1550. Moderne koperen sloten.
Conditie:
Het perkament heeft veel gaten die dichtgenaaid zijn geweest
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs. Agatha 18
Eigendomsnotities:
Op f. 1r: ‘’Conventus S. Agathae prope Kuyck’’
Op dekblad achterin schreef hij in zwart: ‘’Hic liber scriptus per Joánem haenê a lynden’’
Op dekblad achterin schreef hij in zwart: ‘’Hic liber scriptus per Joánem haenê a lynden’’
Documentatie:
BNM; MMDC; In Cruce salus (Ter Apel 1991), nr. 30
Opmerkingen:
De datering is gebaseerd op een aantekening op f. 171r. Lokalisering gebaseerd op heiligen en feestdagen in de kalender
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70004 Antifonarium - winterdeel
Datering:
1500-1550
Titel:
Antifonarium - winterdeel
Toelichting:
ff. 1r-128v: Proprium de Tempore; ff. 129r-206r: Sanctorale; ff. 206r-207v: Hymnen
Inhoud:
Dit antifonarium, waarvan de psalmen de basis vormen voor het getijdengebed, bevat duidelijke sporen van intensief gebruik. Veel folio zijn ver ingescheurd en maar bij sommige folia zijn herstelingrepen gedaan. Het handschrift is door de Kruisheren van St. Agatha vervaardigd voor eigen gebruik. Dit wordt duidelijk door de kalender en een grote hoofdletter bij het feest van St. Agatha bij het Sanctorale.
De uitvoering van de illuminatie is slordig uitgevoerd. Veel hoofdletters hebben kopjes of zijn omlijst met versieringen. Bij de pentekeningen vloeien de rode en groene buiten de lijnen en zijn ze niet egaal aangebracht. De meest opvallende decoratie neemt een hele pagina in beslag. Op dit folio is een rood-zwarte pentekening aangebracht die is opgebouwd uit verschillende vormen. De vormen zijn echter niet meer te herkennen omdat ze slordig en onregelmatig zijn ingekleurd met groen pigment
De uitvoering van de illuminatie is slordig uitgevoerd. Veel hoofdletters hebben kopjes of zijn omlijst met versieringen. Bij de pentekeningen vloeien de rode en groene buiten de lijnen en zijn ze niet egaal aangebracht. De meest opvallende decoratie neemt een hele pagina in beslag. Op dit folio is een rood-zwarte pentekening aangebracht die is opgebouwd uit verschillende vormen. De vormen zijn echter niet meer te herkennen omdat ze slordig en onregelmatig zijn ingekleurd met groen pigment
Vindplaats:
Hs-004
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 1 kolom, 9 regels muzieknotatie
Decoratie:
Blauwe en rode hoofdletters met enige versiering. Daarnaast ook zwarte hoofdletters met rode streep tussen 2 balken. De letters zijn met groen en rood opgevuld en hebben vaak een getekend kopje aan de zijkant.
Kleinere rode hoofdletters met groene versiering en omlijsting: f. 2r, 24v, 29r, 38v en 153v.
Gedecoreerde initialen: f. 1r: rode letter, opgevuld met groen bladwerk; f. 2v: blauwe letter, opgevuld met rood-witte bloemen, met groen-rode omlijsting; f. 27v: rode letter, groen-rode opvulling en omlijsting; f. 129r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen.
f. 140r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 154r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 163r: hele folio gevuld met groen-rode bladwerk; f. 166r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 180r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-bruin-witte bloemen. Onder aan de rand een kopje weergegeven; f. 187v: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 193v: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 200v: rood-witte bloemvulling, rood-groene omlijsting.
Op f. 163v: grote penwerk tekening uitgevoerd in rood en zwart die de hele pagina bedekt. De vormen zijn met groen ingekleurd. Slordig uitgevoerd waardoor de vormen niet goed herkenbaar zijn
Kleinere rode hoofdletters met groene versiering en omlijsting: f. 2r, 24v, 29r, 38v en 153v.
Gedecoreerde initialen: f. 1r: rode letter, opgevuld met groen bladwerk; f. 2v: blauwe letter, opgevuld met rood-witte bloemen, met groen-rode omlijsting; f. 27v: rode letter, groen-rode opvulling en omlijsting; f. 129r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen.
f. 140r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 154r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 163r: hele folio gevuld met groen-rode bladwerk; f. 166r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 180r: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-bruin-witte bloemen. Onder aan de rand een kopje weergegeven; f. 187v: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 193v: rode letter, opgevuld en omlijst met groen-rode bloemen; f. 200v: rood-witte bloemvulling, rood-groene omlijsting.
Op f. 163v: grote penwerk tekening uitgevoerd in rood en zwart die de hele pagina bedekt. De vormen zijn met groen ingekleurd. Slordig uitgevoerd waardoor de vormen niet goed herkenbaar zijn
Plaats vervaardiging:
Kruisherenklooster St. Agatha
Aantal folia:
207
Formaat:
33,5 x 26,5
Materiaal:
Papier
Band:
16e-eeuwse zwartleren band. Aanzetten tot twee koperen sloten aanwezig. Koperen beslag op hoeken en aan de onderzijde is nog een koperen vatting aanwezig. Koperen beslag in de vier hoeken is aan voor- en achterzijde verdwenen.
Conditie:
Vies door intensief gebruik. Veel gescheurde folia die zijn opgelapt.
Herkomst:
Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs. Agatha 17
Documentatie:
BNM; MMDC
Opmerkingen:
Bevat tussen f. 80v en f.81r een toegevoegd blad uit de 17e of 18e eeuw. Hs-007 is het bijbehorende zomerdeel van het
antifonarium. Herkomst is gebaseerd op de heiligen en feestdagen in de kalender.
Op basis van een grote hoofdletter bij het feest van St. Agatha bij het Sanctorale, kan gezegd worden dat het boek door de kruisheren in Cuijck is vervaardigd voor eigen gebruik.
Het tekstblok is aan de bovenkant kort en scheef afgesneden.
antifonarium. Herkomst is gebaseerd op de heiligen en feestdagen in de kalender.
Op basis van een grote hoofdletter bij het feest van St. Agatha bij het Sanctorale, kan gezegd worden dat het boek door de kruisheren in Cuijck is vervaardigd voor eigen gebruik.
Het tekstblok is aan de bovenkant kort en scheef afgesneden.
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70003 Graduale
Datering:
1459-1483
Titel:
Graduale
Toelichting:
ff. 1r-4r: Mis; ff. 4v-103v: Temporale; ff. 104r-125v: Sanctorale; ff. 126r-145v: Communie; ff. 146r-152v: Kyriale; ff. 153r-158r: Sequensen
Inhoud:
Een graduale bevat Gregoriaanse gezangen van de Heilige Mis. Het boek bevat zowel de veranderlijke als de vaste misgezangen voor de verschillende feesten van het liturgische jaar. Meningen over wanneer het handschrift is vervaardigd verschillen. Twee indicaties zijn de jaartallen 1459 en 1461 die op f. 103v en f. 84r te lezen zijn. De plek van vervaardiging is met meer zekerheid af te lezen uit de sequensen, waar een sequens aan het feest voor St. Nicholaas gewijd is, de patroon van de Kruisheren te Venlo.
Het handschrift is verlucht met dertien verschillende gedecoreerde initialen waarvan de meesten zijn voorzien van bladgoud. Daarnaast bevat het nog negentig kleinere kleurig versierde hoofdletters en een grote hoeveelheid zwarte letters met eenvoudige decoratie. Bij een van de letters is Maria met het Christuskind getekend
Het handschrift is verlucht met dertien verschillende gedecoreerde initialen waarvan de meesten zijn voorzien van bladgoud. Daarnaast bevat het nog negentig kleinere kleurig versierde hoofdletters en een grote hoeveelheid zwarte letters met eenvoudige decoratie. Bij een van de letters is Maria met het Christuskind getekend
Vindplaats:
Hs-003
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 1 kolom, 10 regels en muzieknotatie
Decoratie:
13 grote gedecoreerde initialen; f. 4v: blauw-gouden letter, uitlopers in marge. Witte bladranken en -motieven, met rood accent; geel en groene achtergrond.
f. 10v: blauw-gouden letter met witte bloemmotieven op gele achtergrond. Met medaillon waarin Christuskind is afgebeeld; paars floraal penwerk.
f. 12v: blauw-gouden letter met paars penwerk.
f. 64r: blauw initiaal met bladgoud; rode achtergrond, groene ranken en blauw, oranje en gele bloemen.
f. 75v: paarse letter met bladranken en vlechtwerk. Opgevuld zoals f. 64r, maar met rode en blauwe achtergrond; twee bloemen en bolletjes in rood, groen, geel en blauw.
f. 77v: rode letter met goud. Blauwe achtergrond met wit en geel, de Heilige geest en bloemen getekend.
f. 84r: blauwe letter opgebouwd uit bladranken; rood penwerk; groene en witte bladranken op rode achtergrond.
f. 101v: gouden letter met roze arabesken. Blauwe achtergrond; wit en blauw een plantmotief.
f. 104r: meerkleurige letter met vlechtwerk; roze achtergrond met rood-groene plantmotieven; groene en rode ranken, omgeven door witte stipjes, die samengebonden door kroon.
f. 119v: blauwe letter opgebouwd uit bladranken, paarse achtergrond en gouden omlijsting. Maria als Hemelkoningin afgebeeld met Christuskind. Aan gouden staven met plantmotieven in linker marge.
f. 126r: blauwe letter met wit bladmotief; rood penwerk en opgevuld met groene en witte bladeren tegen een rode achtergrond.
f. 131v: blauwe letter opgevuld met wit bladmotief. Eenzelfde bladmotief is te zien op de paarse achtergrond die de letter omgeeft. Gouden omlijsting.
f. 153r: paarse letter met bladmotief. Omgeven door rood floraal penwerk, opgevuld met bladranken en plantmotieven op een groene achtergrond. Rode en gele accenten.
90 gekleurde hoofdletters:
A) 65 rood-groene letters, paars krulwerk of paars of rood penwerk in de marges.
B) 25 blauwe letters, gevuld met paarse of groene bloemen en krullen.
515 zwarte letters met rood accent en kopje
f. 10v: blauw-gouden letter met witte bloemmotieven op gele achtergrond. Met medaillon waarin Christuskind is afgebeeld; paars floraal penwerk.
f. 12v: blauw-gouden letter met paars penwerk.
f. 64r: blauw initiaal met bladgoud; rode achtergrond, groene ranken en blauw, oranje en gele bloemen.
f. 75v: paarse letter met bladranken en vlechtwerk. Opgevuld zoals f. 64r, maar met rode en blauwe achtergrond; twee bloemen en bolletjes in rood, groen, geel en blauw.
f. 77v: rode letter met goud. Blauwe achtergrond met wit en geel, de Heilige geest en bloemen getekend.
f. 84r: blauwe letter opgebouwd uit bladranken; rood penwerk; groene en witte bladranken op rode achtergrond.
f. 101v: gouden letter met roze arabesken. Blauwe achtergrond; wit en blauw een plantmotief.
f. 104r: meerkleurige letter met vlechtwerk; roze achtergrond met rood-groene plantmotieven; groene en rode ranken, omgeven door witte stipjes, die samengebonden door kroon.
f. 119v: blauwe letter opgebouwd uit bladranken, paarse achtergrond en gouden omlijsting. Maria als Hemelkoningin afgebeeld met Christuskind. Aan gouden staven met plantmotieven in linker marge.
f. 126r: blauwe letter met wit bladmotief; rood penwerk en opgevuld met groene en witte bladeren tegen een rode achtergrond.
f. 131v: blauwe letter opgevuld met wit bladmotief. Eenzelfde bladmotief is te zien op de paarse achtergrond die de letter omgeeft. Gouden omlijsting.
f. 153r: paarse letter met bladmotief. Omgeven door rood floraal penwerk, opgevuld met bladranken en plantmotieven op een groene achtergrond. Rode en gele accenten.
90 gekleurde hoofdletters:
A) 65 rood-groene letters, paars krulwerk of paars of rood penwerk in de marges.
B) 25 blauwe letters, gevuld met paarse of groene bloemen en krullen.
515 zwarte letters met rood accent en kopje
Plaats vervaardiging:
Kruisherenklooster Venlo
Aantal folia:
161
Formaat:
45,4 x 32,2
Materiaal:
Perkament
Band:
Na-middeleeuwse bruinleren band. Koperen sloten en hoekbeslag aanwezig. Aan voor- en achterzijde vier koperen noppen.
Conditie:
F. 157 ontbreekt; f. 158 is gebruikt als schutblad; einde van de tekst is onvolledig. Het handschrift is vuil geworden door intensief gebruik.
Herkomst:
Kruisheren, Venlo; Kruisheren, Sint Agatha
Oude code:
Hs Agatha 3
Eigendomsnotities:
f. 104v: ‘’Etenim sederunt principes et adversum me loquebanter’’ (Etinem is in 19e eeuw met potlood doorgestreept. Eronder is ‘’Hoc verbum vacat’’ geschreven)
Documentatie:
BNM; MMDC; Pronkstukken. Venlo 650 jaar stad (Venlo 1993), nr. 33a
Opmerkingen:
Afkomstig van de kruisheren in Venlo. Het graduale bevat een sequens van het feest van de H. Nicolaas, de patroon van de kruisheren in Venlo.
Tussen f. 108 en 109 is een blad uit de 19e eeuw ingevoegd waarop een poging is gedaan het middeleeuwse schrift na te bootsen.
Volgens Gumbert (1988) is het handschrift in 1459 vervaardigd (op f. 103v is geschreven: in festo emerentiane 1459) of in 1461 (op f. 84r staat in de initiaal: anno 1461 factum est). De datum 1409 op f. 128v is incorrect. Volgens Van de Pasch (1949) is het handschrift rond 1483 voltooid.
Van de Pasch neemt aan dat de Kruisheren te Venlo het handschrift aan de Kruisheren te Cuijck hebben geschonken toen zij aan het begin van de 17e eeuw hun klooster verwoest zagen
Tussen f. 108 en 109 is een blad uit de 19e eeuw ingevoegd waarop een poging is gedaan het middeleeuwse schrift na te bootsen.
Volgens Gumbert (1988) is het handschrift in 1459 vervaardigd (op f. 103v is geschreven: in festo emerentiane 1459) of in 1461 (op f. 84r staat in de initiaal: anno 1461 factum est). De datum 1409 op f. 128v is incorrect. Volgens Van de Pasch (1949) is het handschrift rond 1483 voltooid.
Van de Pasch neemt aan dat de Kruisheren te Venlo het handschrift aan de Kruisheren te Cuijck hebben geschonken toen zij aan het begin van de 17e eeuw hun klooster verwoest zagen
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
