Zoeken in collecties

In 1309 werd begonnen met de bouw van de Sint-Nicolaaskerk in IJsselstein. Gijsbrecht van Aemstel, heer van IJsselstein, nam hiertoe het initiatief. Een jaar later, in 1310, werd de kerk gewijd, waarmee de parochie Maria-ten-Hemelopneming te Eiteren ophield te bestaan en de stichting van de parochie IJsselstein een feit werd. Het patronaatsrecht van voornoemde kerk berustte bij het Utrechtse kapittel van Sint Marie. Pas in 1524 zou dit recht aan de heer van IJsselstein toevallen. In 1396 werd de kerk tot collegiale kerk verheven. Het aan de kerk verbonden kapittel bestond uit een college van acht kanunniken. De leiding daarvan berustte bij een proost, terwijl de zielzorg aan een deken toevertrouwd werd. In 1577 vond in de Sint Nicolaaskerk een beeldenstorm plaats, waarmee er een einde kwam aan de openbare uitoefening van de katholieke godsdienst in IJsselstein. Vervolgens werd de kerk door de protestanten in gebruik genomen. Wat toen het lot was van het IJsselsteinse kapittel is niet bekend

In 1365 stichtte Gijsbrecht van Abcoude, heer van Abcoude en Wijk bij Duurstede, een uit tien kanunniken bestaand kapittel dat verbonden was aan de aan Sint Johannes de Doper toegewijde parochiekerk in Wijk bij Duurstede. De stichting werd door de bisschop van Utrecht Jan van Arkel en door de proost-aartsdiaken van Oudmunster bevestigd. De dotatie van het kapittel, die in 1369 nog uitgebreid werd, omvatte met name onroerende goederen in de stadsvrijheid van Wijk bij Duurstede en landerijen in Harmelen. Aangezien de inkomsten van het kapittel ontoereikend bleken, incorporeerde de Utrechtse bisschop Frederik van Blankenheim in 1399 bij het kapittel het pastoraat van voornoemde parochiekerk. Dit met goedvinden van het kapittel van Oudmunster, waarbij tot dusverre het patronaatsrecht daarvan berustte. Het pastoraat zou worden waargenomen door twee kanunniken, waarvan het collatierecht gezamenlijk door de proost van Oudmunster te Utrecht en de heer van Abcoude uitgeoefend werd en wel zodanig dat zij van voormelde twee kanunniken er elk één ter institutie zouden voordragen. In 1520 besloot het kapittel het pastoraat in plaats van door twee kanunniken door een kapelaan te laten uitoefenen, die in dienst en onder instructie van het kapittel zou staan en door het kapittel zou worden bezoldigd. In 1580 was de uitoefening van de katholieke eredienst door de Staten van Utrecht verboden en werd in 1581 de Wijkse kerk voor de katholieke eredienst gesloten. Dit ontnam de doelstelling aan het Wijkse kapittel, dat in geseculariseerde vorm bleef voortbestaan tot het in 1811 bij decreet van keizer Napoleon opgeheven werd

De vroegste vermelding van de aan Sint Maarten toegewijde parochiekerk in West-Souburg dateert uit 1271. Voorzien was, dat deze kerk geïncorporeerd zou worden bij het omstreeks 1450 door Hendrik II van Borssele gesticht kapittel, dat aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk te Veere verbonden was. Hiertegen protesteerde echter met succes de abt van het Middelburgse norbertijner abdij bij wie van deze kerk het collatierecht berustte. In 1455 werd toen door paus Calixtus III bedoelde incorporatie van deze kerk herroepen. Vervolgens werd in de jaren 1457-1460 aan onderhavige kerk een kapittel verbonden, dat gesticht werd door Adriaan van Borssele, heer van Brigdamme, Brouwershaven, Souburg, Zoutelande, Duiveland en Popkensburg, en zijn vrouw Anna van Bourgondië, dochter van hertog Filips de Goede. Gegevens over de opheffing van dit kapittel, dat uit een college van negen kanunniken bestond, ontbreken, maar moet vlak na de overgave van Middelburg aan Willem van Oranje in 1574, hebben plaatsgevonden

Omstreeks 1280 liet Wolfert I van Borssele, heer van Veere, ten zuidwesten van Veere in de heerlijkheid Zandijk een kasteel bouwen, dat de naam Zandenburg kreeg. Naast het kasteel stond de hofkapel. Aan Wolfert VI van Borssele, die gehuwd was met Maria Stuart en die op de plaats van voornoemd kasteel in 1450 een nieuw kasteel had laten bouwen, werd in 1484 door de paus toestemming verleend om aan deze kapel, evenals dat ten aanzien van de Veerse Onze-Lieve-Vrouwekerk al het geval was, een kapittel te verbinden, dat 12 prebenden zou tellen. Van deze 12 prebenden werden 7 prebenden overgeheveld van de toen ten aanzien van het aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk verbonden kapittel vergeven 19 prebenden. De dan resterende 5 prebenden betroffen nieuw gestichte prebenden. Toen in 1572 Veere door de watergeuzen werd ingenomen, werd voornoemde kapel afgebroken en werden de bezittingen van het kapittel in beslag genomen en verkocht. Dit betekende het einde van onderhavig kapittel