Zoeken in collecties

Hertog Karel van Gelre verbleef in zijn laatste levensjaren regelmatig op zijn landgoed Hulkestein, dat aan de Rijn ten westen van de stad Arnhem gelegen was. In het begin van de jaren ’30 van de 16e eeuw liet de hertog de kapel op dit landgoed tot kerk vergroten. Om er een kapittel te vestigen, schonk hij vervolgens deze kerk aan het aan de Sint Walburgiskerk te Arnhem verbonden kapittel. Het aldus op Hulstein gestichte, aan Sint Salvator toegewijd kapittel telde naast de deken ten minsten zes kanunniken. Om het voortbestaan zeker te stellen van dit kapittel, dat nog onvoldoende gedoteerd was om goed te kunnen functioneren, liet voornoemde hertog in zijn testament een bepaling opnemen, die ertoe leidde dat na zijn dood in 1538 een stuk grond aan het kapittel in eigendom overging. Deze vergroting van het kapittelvermogen heeft vermoedelijk niet mogen baten, aangezien het kapittel kort daarna wegens gebrek aan middelen opgeheven werd. Met de kerkmeester raakte het kapittel in 1539 in conflict over het bezit van een aantal door de kerkmeesters opgeëiste inventarisstukken, waaronder een gouden kelk. De kapittelheren hadden deze kelk echter mede ter delging van hun schulden laten omsmelten. Hertog Willem van Gelre en Kleef, die als scheidsman in dit conflict optrad, bepaalde toen, dat betrokken inventarisstukken aan de kerkmeesters overgedragen moesten worden en dat aan hen voor de omgesmolten kelk een schadevergoeding moest worden betaald. Deze schadevergoeding nu, zou de financiële ondergang van het kapittel betekend hebben. Een andere lezing is, dat de geld verslindende oorlogen van Karel van Gelre en zijn weelderige hofhouding hem veel schulden hadden opgeleverd, waarvoor de schuldeisers na zijn dood in 1538 met het op Hulkestein plunderen en verwoesten van de kerk verhaal kwamen halen. Toen de kerk vanaf 1543 geleidelijk afgebroken werd, schonk landvoogdes Maria van Hongarije de afkomende bouwmaterialen aan het in Arnhem-Noord gelegen regularissenklooster Bethanië

Het kapittel, dat aan Sint-Walburgiskerk in Arnhem verbonden was, vond zijn oorsprong in Tiel toen het daar kort na 916 gesticht klooster door schenking door de Duitse koning Otto de Grote in het bezit kwam van de Utrechtse Sint-Maartenskerk. De gemeenschap van monialen, die in onderhavig klooster gehuisvest was, werd vermoedelijk toen door de Utrechtse bisschop Balderik vervangen door een convent van reguliere kanunniken. In 1015 werd dit convent vervolgens door bisschop Adelbold II van Utrecht omgevormd tot een kapittel van seculiere kanunniken. Toen in 1315 een conflict tussen dit kapittel, dat in Tiel veel macht had, en de burgerij, waarmee het kapittel op gespannen voet stond, tot uitbarsting kwam, werden de kanunniken uit Tiel verdreven. Daarop vestigden zij zich in Arnhem. De interne leiding van het kapittel daar berustte vermoedelijk vanaf dan bij een deken en niet bij een proost, zoals dat het geval was toen het kapittel nog in Tiel gevestigd was. Van de twaalf prebenden, die het kapittel in Arnhem telde, was er dan ook één voor de deken gereserveerd. Eerst in 1328 werd de na het vertrek uit Tiel in het bezit van het kapittel gebleven Sint-Walburgiskerk te Tiel met alle rechten en goederen verkocht aan de commanderij van de Duitse orde te Ophemert. Van de kerk in Arnhem, waaraan het kapittel in Arnhem verbonden was en die evenals in Tiel aan Sint Walburgis toegewijd was, werden in 1579 de beelden vernield. Waarschijnlijk werd de kerk kort daarna voor de katholieke eredienst gesloten. Een aantal kanunniken nam in deze tijd de wijk naar Nederrijnse steden. Nadat het beheer van de kapittelgoederen in 1581 bij de Staten van het kwartier van Arnhem kwam te berusten, kwam dit beheer in 1599 onder de verantwoordelijkheid van Gedeputeerde Staten. Een jaar later werd besloten de helft van de opbrengst van de kapittelgoederen te gebruiken voor de bediening van scholen en kerken, terwijl de andere helft voor het onderhoud van de overgebleven kanunniken aangewend bleef

In 1989 vestigde de Congregatie van de Salesianen van Don Bosco in het pand Parkstraat 35 In het Arnhemse Spijkerkwartier een JONA (Jongeren Op Weg Naar Anderen)-huis. De hier gehuisveste, uit jongeren en salesianen bestaande woonwerkgemeenschap stelde zich ten doel jongeren in nood op te vangen en hen tijdelijk onderdak te bieden. Daarbij uitgaande van het zogeheten 'preventief systeem' van Don Bosco, waarvan aanwezigheid, een luisterend oor, hartelijkheid , redelijkheid, dialoog, stimuleren, verantwoordelijkheid, vertrouwen en ruimte geven kernwoorden zijn. Inmiddels is het pand aan de Parkstraat aan Woningcorporatie Vivare verkocht, echter onder de voorwaarde dat dit pand voor jongeren beschikbaar zou blijven