Zoeken in collecties

Bij enige geestelijken uit een groepje vooraanstaande Leidse families ontstond het plan om aan de Hooglandse kerk te Leiden een kapittel te verbinden. Deze kerk was toen nog een aan Sint Pancratius toegewijde kapel, die als bijkerk van de parochiekerk van Leiderdorp in gebruik was. Uiteindelijk waren het elf priesters die het initiatief namen tot stichting van het kapittel, waarvan de stichtingsakte door de Utrechtse bisschop Jan van Virnenburg in 1366 uitgevaardigd werd. In deze stichtingsakte werd tevens melding gemaakt van de door de proost, de deken en het kapittel van de Utrechtse domkerk voor het oprichten van onderhavig kapittel verleende toestemming. Goedkeuring door de paus volgde pas in 1380. In de stichtingsacte werd het aantal kanunniken vastgesteld op 11, maar zou tot 25 mogen uitgroeien. Aan het hoofd van het kapittel stond een uit de kanunniken van het Utrechtse domkapittel te recruteren proost. De dagelijkse leiding van het kapittel, zowel in geestelijk als wereldlijk opzicht, kwam te berusten bij de deken, die uit het midden van de Leidse kanunniken verkozen werd. Na bemiddeling van hertog Karel de Stoute verleende paus Paulus II in 1470 aan het kapittel het recht van exemptie, waardoor het kapittel net langer onder de rechtsmacht van de aartsbisschop van Utrecht viel, maar onder direct gezag van de paus. Omstreeks 1525 bestonden er plannen om de Hooglandse kerk tot kathedraal en het kapittel tot kathedraalkapittel te verheffen. Leiden zou in die plannen bisschopsstad worden. Deze plannen gingen echter niet door. Bij de herindeling van de bisdommen in 1559 werd niet Leiden maar Haarlem de nieuwe bisschopsstad. Toen Leiden in 1572 de zijde van Willem van Oranje koos, ging de Hooglandse kerk definitief in protestantse handen over. In 1574 vond de eerste hervormde predicatie er plaats. Omstreeks die tijd kwam er feitelijk een eind aan het bestaan van het Leidse kapittel

In 1268 schonk graaf Floris V het patronaatsrecht van de St. Pieterskerk in Leiden aan de Duitse Orde. Daarmee kreeg de Duitse Orde behalve over de inkomsten, die voortvloeiden uit de bediening van de kerk ook de beschikking over de toen aan de kerk toebehorende gronden. Op een gedeelte van deze gronden vestigde de Duitse Orde ten zuiden van de kerk de Leidse commanderij, die onder de balije van Utrecht ressorteerde. Ook renten op huizen en erven binnen en buiten Leiden, die de orde door schenking en door ruil voor bepaalde parochiale rechten verwierf, vormden een belangrijke inkomstenbron. In 1369 ontnam hertog Albrecht van Beieren de Duitse Orde echter het patronaatsrecht van de St. Pieterskerk. Klachten van de burgerij over de zielzorg en over het bestuur van de kerk door de orde vormde de aanleiding daartoe. De Duitse Orde legde zich daar evenwel niet bij neer met als resultaat dat het patronaatsrecht in 1370 weer aan haar teruggegeven werd. De Leidse commanderij heeft de Hervorming niet overleefd

De Congregatie van de Broeders van O.L. Vrouw van Lourdes, die toen Congregatie van de Broeders van Goede Werken heette, nam in 1884 de leiding op zich van het R.K. Parochiaal Jongensweeshuis St. Joannes Baptista, dat gevestigd was in een pand aan de Hooigracht in Leiden. In 1883 was dit pand aangekocht door de oprichter van voormeld weeshuis, het R.K. Parochiaal Armbestuur, dat in 1878 door de toenmalige bisschop van Haarlem was opgericht. Toen dit Armbestuur in 1914 fuseerde met het R.K. Armbestuur werd het jongensweeshuis gesloten. De communiteit van de broeders van O.L. Vrouw van Lourdes, die er gehuisveste was, werd toen opgeheven

Het herenhuis Nieuwsteeg 31 in Leiden werd in 1942 door de Congregatie van de Broeders van Amsterdam als eerste studiehuis in gebruik genomen. Dit echter voor slechts enkele jaren. Al in 1945 werd dit studiehuis opgeheven. De broeders en de studenten vonden toen huisvesting in het pand Nieuwe Havenstraat 76, dat de congregatie in Voorburg als volgend studiehuis had weten te verwerven