Zoeken in collecties

In 1478 stichtte gravin Maria van Loon, weduwe van Jan IV van Nassau, heer van Breda, het convent van de grauwzusters in Breda. De zusters werden zo genoemd naar de grauwe, ongeverfde kleding die ze droegen. Engelbrecht II, de zoon van Maria van Loon, schonk aan het convent op verzoek van zijn moeder een jaarrente van vijftig gulden. Onderhavig convent, dat bedoeld was voor vijf devote, arme maagden of weduwen, was gevestigd in een pand, dat gelegen was aan de Catharinastraat naast de poort, die toegang gaf tot het huis Valkenberg, waar gravin Maria van Loon resideerde. De opvatting doet opgeld, dat het convent van de grauwzusters tot de derde orde van Sint Franciscus behoorde. Deze opvatting dient echter verworpen te worden. Veeleer was het een huis van zusters des gemenen levens, die volgens de van gravin Maria van Loon ontvangen statuten leefden. Het dagelijkse toezicht op de gemeenschap kwam te berusten bij één van de twee meesteressen van het Bredase begijnhof. Het convent onderhield nauwe betrekkingen met het eveneens door Maria van Loon gestichte regularissenklooster Vredendaal te Boeimeer onder Princenhage. In 1581, nadat hun klooster bij de inname van Breda door de Spanjaarden verwoest was, vonden de grauwzusters tijdelijk onderdak in het aan de zuidoostelijke rand van het middeleeuwse Breda gelegen klooster van de zwartzusters, dat in 1580 door die zusters verlaten was. In 1629 werden de goederen van de grauwzuster overgedragen aan het Bredase begijnhof

De geschiedenis van de broeders en zusters van het gemene leven maakt deel uit van de geschiedenis van de Moderne Devotie, waarvan Geert Grote als geestelijke vader wordt beschouwd, en die ontstond als geestelijk réveil tegen de verloedering van het leven van de clerus en de verruwing van de volkse zeden. Zonder formele kloostergeloften af te leggen, gingen de broeders en zusters van het gemene leven de verplichting aan tot een gemeenschappelijk leven, overeenkomstig de door de Moderne Devotie voorgestane idealen van de vroege christelijke kerk. Hun goederen schonken ze aan elkaar. Op de aldus ingebrachte goederen konden zij zelf, maar ook hun erfgenamen geen recht meer doen gelden. Hun eerste gemeenschap, het Heer Florenshuis in Deventer, werd rond 1380 opgericht door Florens Radewijns, een medestander van Geert Grote. Van kerkelijke zijde werd de druk steeds groter om voornoemde, op alleen wettelijk recht gestoelde samenlevingsvorm, hoewel goedgekeurd door zowel de bisschop van Utrecht als het concilie van Konstanz, in te voegen in een kerkrechtelijk goedgekeurde vorm van gemeenschappelijk leven. Veel gemeenschappen van broeders en zusters van het gemene leven namen óf de regel van Augustinus óf de derde regel van Franciscus aan. Aldus ontstonden er binnen de Moderne Devotie drie takken: broeders en zusters van het gemene leven die geen geloften aflegden, tertianen en tertiarissen die de derde regel van Franciscus volgden en verenigd waren in het Kapittel van Utrecht en regulieren en regularissen die volgens de regel van Augustinus leefden en in het Kapittel van Windesheim georganiseerd waren. In 1568 werden door paus Pius V gemeenschappen, waarvan de leden geen kloostergeloften hadden afgelegd, verplicht een kloosterregel aan te nemen. Werd daaraan geen gevolg gegeven dan werd de gemeenschap ontbonden. In Nederland viel dit grotendeels samen met de invloed van de hervorming, waardoor aan de meeste huizen van broeders en zusters van het gemene leven een einde kwam