Zoeken in collecties

Dominicus, de stichter van de orde der dominicanen -ook wel orde der predikheren genoemd-, werd in 1172 als Domingo de Guzmán geboren in Castilië. In 1198 werd hij als kanunnik aan de kathedraal van Osma verbonden. In datzelfde jaar werd dit seculier kapittel in een kapittel met reguliere kanunniken omgezet, waar Dominicus zeven jaar als priester en vervolgens als abt werkzaam was. In het gevolg van Diego de Acebes, de bisschop van Osma, verbleef hij in Zuid Frankrijk, waar de katholieke kerk de strijd aanbond tegen de albigenzen om hen van hun ‘ketterij’ af te brengen en hen met de Kerk te verzoenen. Hier raakte Dominicus doordrongen van het belang van prediking. Daarbij onderkende hij dat prediking alleen dan effect zou hebben, wanneer de predikers zich aanpasten aan de levensstijl van degenen voor wie de prediking bestemd was. Zo trokken hij en voornoemde Diego in 1206 gedeeltelijk blootsvoets, eenvoudig gekleed en zonder eigen middelen van bestaan rond in de provincie Narbonne om te preken en leerstellige disputen aan te gaan met anders gelovigen. Van deze levenswijze, die Dominicus als grondslag voor de door hem gestichte orde der predikheren koos, vormden de bestudering van de bijbel, de theologische uitleg daarvan en de scholing in de scholastiek belangrijke pijlers, die er overigens mede toe leidden, dat de predikbroeders als geleerde theologen indertijd nauw bij de pauselijke Inquisitie betrokken waren. De leden van onderhavige, in 1216 door paus Honorius III goedgekeurde orde volgen de Regel van Augustinus aangevuld met de eigen constituties naar norbertijns voorbeeld. Dominicus, die al in 1207 een vrouwenklooster te Prouille had gesticht, stierf in 1221. In 1234 werd hij heilig verklaard. De orde der Dominicanen telde onder haar leden vele uitzonderlijke theologen, waarvan Thomas van Aquino wel de bekenste is. Hoewel de Nederlandse Provincie van de Orde der Dominicanen pas in 1515 werd opgericht, waren de dominicanen al omstreeks 1232 in Nederland actief

In 1584 stichtte Camillus de Lellis (1550-1614) de congregatie van de “Paters van de Zalige Dood’. Deze in 1586 door paus Sixtus V erkende congregatie werd in 1591 door paus Gregorius XIV tot orde verheven en kreeg als officiële naam Ordo Clericorum Regularium Ministrantium Infirmis (Orde van Reguliere Clericale Dienaren der Zieken), maar wordt gewoonlijk naar zijn stichter Orde der Camillianen genoemd. In 1614 schreef Camillus een handleiding voor een gedegen en christelijke ziekenverzorging. Voorts stichtte hij eveneens een vrouwelijke en een laïcale tak van de orde. De camillianen leggen zich toe op het verplegen van zieken en dan niet alleen in hospitalen maar ook bij de zieken thuis. “Meer hart in onze handen, broeders en zusters”, luidt hierbij als hun kernspreuk, hetgeen het belang aangeeft dat de camillianen hechten aan een goede maar vooral ook liefdevolle en oprechte zorgverlening. Aanvankelijk richtte het werk van de camillianen zich op de zorg aan pestlijders. Later spitste die zorg zich vooral toe op patiënten met tuberculose, terwijl tegenwoordig dezelfde aandacht besteed wordt aan mensen met lepra in ontwikkelingslanden en aan patiënten met aids en hiv. Naast vooral ziekenverzorging houden camillianen zich ook bezig met ziekenpastoraal en missiewerk. De camillianen kwamen in 1882 voor het eerst in Nederland. Ze vestigden zich toen in een in Roermond van Beierse Redemptoristen gekocht klooster. Kort daarna wisten ze twee kloosters in Vaals te verwerven. In 1919 verlieten de camillianen Roermond. Ze keerden daar echter in 1926 terug , waar ze zich toen op kasteel Schöndeln vestigden. In 1967 en in 1978 openden ze een communiteit in respectievelijk Nijmegen en ’s-Hertogenbosch. De camilliaanse kloosters in Nederland werden in 1946 ondergebracht in een zelfstandige, van de Duitse provincie afgescheiden Nederlandse Commissariaat van de Orde, dat in 1967 tot een zelfstandige Provincie verheven werd, maar in 2006 weer onder de Duitse provincie gebracht werd

In 1244 voegde paus Innocentius IV verschillende groepen Toscaanse eremieten samen tot één orde onder de regel van Augustinus. In 1256 werd deze orde op initiatief van paus Alexander IV verenigd met nog vier andere ordes. Ten tijde van deze magna unio (grote unie), die geldt als het ontstaansmoment van de augustijner orde, sloot het toenmalig huis van eremieten in Maastricht zich als enig huis op huidig Nederlands grondgebied bij de nieuwe orde aan. Na de unie werden er evenwel ook nieuwe kloosters van augustijner eremieten in de Noordelijke Nederlanden gesticht en wel in Dordrecht, Middelburg, Appingedam, Haarlem en Enkhuizen. Deze kloosters hadden bijvestigingen in andere steden, de zogeheten termijnhuizen, waar medebroeders verbleven als ze in de omgeving op bedeltocht gingen. In de 15e eeuw kwam een observantenbeweging op gang. Menig convent van augustijnen in de Nederlanden ging toen over naar de Saksische congregatie en vonden de ideeën van Luther, die ook tot deze congregatie behoorde, bij hen een brede weerklank. Tegen de jaren tachtig van de 16e eeuw werden in de Noordelijke Nederlanden alle huizen van de augustijner orde gesupprimeerd. De wereldwijde start, die de orde in de jaren tachtig van de 19e eeuw maakte, leidde in Nederland tot het stichten van kloosters en studiehuizen in onder meer Utrecht,Eindhoven en Witmarsum. Een belangrijk werkterrein van de Nederlandse augustijnen, die in 1895 een zelfstandige provincie werden, was het parochiepastoraat. Daarnaast hebben zij zich tevens verdienstelijk gemaakt op het gebied van vooral middelbaar onderwijs. Voorts riepen zij vormingcentra in het leven, begaven zij zich op het terrein van categoriaal pastoraat en maatschappelijk werk en verrichtten missiewerk in Bolivia, Chili en Indonesië. Ook richtten zij, met als doelstelling bekendheid te geven aan de werken en spiritualiteit van St. Augustinus, het Augustijns Instituut op en stonden zij aan de wieg van de lekengemeenschap Familia Augustiniana Nederland

De in 1576 in Gent geboren Jeanne Baptiste Neerinckx is de stichteres van de congregatie van de Orde van Penitenten-Recollectinen. Bij haar intreden in 1604 bij de Hospitaalzusters in Gent nam zij de naam van Joanna van Jesus aan. Deze Hospitaalzusters, die naar de grijze kleur van hun habijt Grijze Zusters genoemd werden, stamden af van de oudste congregaties van de Derde Orde van tertiarissen, die in de 13e eeuw ontstonden naast de Eerste Orde van minderbroeders en de Tweede Orde van clarissen. Met de opdracht de religieuze geest in de communiteit te vernieuwen en een hervorming van de levenswijze in te voeren, werd Joanna van Jezus in 1609 door pater Petrus Marchant als overste van voornoemd klooster aangesteld. Pater Marchant was één van de voormannen van de met name bij de Eerste Orde van de minderbroeders ontstane zogeheten recollectenbeweging, die streefde naar een meer afgezonderd en intens geestelijk leven. Als custos van de Recollecten-provincie van Vlaanderen, onder wier jurisdictie de tertiarissen ressorteerden, onderhield hij contacten met ook de Hospitaalzusters in Gent, die evenwel in verzet kwamen tegen de door Joanna van Jezus doorgevoerde hervormingen. Met vier van deze zusters verliet Joanna van Jezus het klooster in Gent om zich in 1623 te vestigen in een, in de stad Limburg bij Verviers door pater Marchant verworven huis. Hier stichtte ze naar haar richtlijnen de eerste gemeenschap van penitenten-recollectinen, waarvoor pater Marchant in de geest van Johanna van Jezus de constituties opstelden, die gebaseerd waren op de regel voor de derde orde van paus Leo X. Behalve dat er nieuwe kloosters werden gesticht, namen ook bestaande kloosters van tertiarissen, die onder de rechtsmacht van de minderbroeders vielen, voornoemde constituties over. Zo zijn de congregaties van de Franciscanessen van Oirschot en van de Franciscanessen van Dongen uit de Reform van Limburg voortgekomen, terwijl daaruit door afsplitsingen weer nieuwe congregaties zijn ontstaan