Zoeken in collecties

Seculier kanunniken maakten deel uit van een kapittel, een bestuurscollege dat verbonden was aan een kathedraal of een andere belangrijke kerk, die kapittelkerk of collegiale kerk genoemd werd. Bij het vaststellen tijdens het Concilie van Aken in 816 van de regel van Chrodegang, doorgaans de regel van Aken genoemd, werd ervan uitgegaan dat kanunniken gemeenschappelijk zouden leven. Ze hoefden geen kloostergelofte af te leggen en geen afstand te doen van hun bezittingen. In de 10e eeuw verslapte de toepassing van deze regel. Het communautaire leven werd verlaten. De kanunniken gingen vanaf toen afzonderlijk wonen in huizen, die zich bevonden binnen de claustrale singel of immuniteit van het kapittel, een afgebakend gebied rondom de kapittelkerk, waar slechts het kerkelijk recht van toepassing was. Voorts werden de door het kapittel gemeenschappelijk opgebouwde bezittingen verdeeld in “prebenden”, die werden aangewend om in het levensonderhoud van de individuele kanunniken te voorzien. De kanunniken kwamen dagelijks in de kapittelkerk bijeen voor het koorgebed. Ook waren ze actief in de zielzorg in parochies. Centraal stond evenwel het koorgebed en de liturgie. Een aan een kathedraal verbonden kapittel stond tevens de bisschop bij in zijn bestuurstaken. Mettertijd was een verwerver van een prebende veelal alleen maar kanunnik in naam. Voor de koordiensten liet hij zich vervangen door een priester, die als vicaris optrad. Er waren dan ook nogal wat kanunniken, die alleen de lagere wijdingen of zelfs geen wijding hadden ontvangen. Deze kanunniken konden ook getrouwd zijn. Aan deze toestand werd door het Concilie van Trente een eind gemaakt. In de Noordelijke Nederlanden werden de meeste seculiere kapittels tijdens de reformatie opgeheven of omgevormd tot wereldlijke proosdijen. In de Zuidelijke Nederlanden verdwenen de kapittels pas aan het eind van de 18e eeuw bij de komst van de Franse revolutionaire troepen. Alle bezittingen werden toen door de staat geconfisqueerd

De eerste opzet van de congregatie was godsdienstonderwijs en dagelijkse leiding van de Mariecongregatie. In mei 1840 meldde zich een interne leerling: het begin van het Internaat Saint Louis, dat nog bestaat

De Congregatie van de Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van de Allerheiligste Maagd en Moeder Gods Maria onder de bescherming van de H. Franciscus, gewoonlijk kortweg de Congregatie van de Broeders van Huijbergen genoemd, werd in 1854 opgericht door J. van Hooydonk, die toen bisschop was van het een jaar eerder opgerichte bisdom Breda. Sinds de middeleeuwen stond er in het dorp Huijbergen nabij de grens met België een klooster van de orde der Wilhelmieten. Het werd in 1840 bewoond door nog maar één monnik van deze orde, die na de Franse tijd op het punt stond om uit te sterven. Van Hooydonk besloot het klooster voor het bisdom te claimen en nam het in gebruik als tehuis voor weesjongens uit zijn bisdom, waarvan hij de zorg toevertrouwde aan de Congregatie van de Broeders van Oudenbosch, die echter in 1852 wegens een hooglopend geschil met Van Hooydonk zich hiervan terugtrok. Inmiddels had Van Hooydonk drie jongemannen, die voelden voor het kloosterleven, bereid gevonden de zorg voor voormelde weesjongens op zich te nemen. Vanaf 1854 volgden deze jongemannen de Regel van de Reguliere Derde Orde van de H. Franciscus van Assisië. Dit nu markeerde het begin van de Congregatie van de Broeders van Huijbergen, die het dienstbaar zijn aan de medemens door het verlenen van opvoeding en onderwijs aan de jeugd, met name aan de zwakkeren onder hen, als doel stelde. Door toedoen van de broeders kon vorenbedoeld weeshuis uitgroeien tot een indrukwekkend en gerespecteerd opvoedings- en onderwijsinstituut, dat Sainte Marie heette. De congregatie, waarvan de statuten uit 1888 stamden en nadien meerdere malen herschreven werden, had behalve in Nederland, onder meer in Huijbergen, Breda, Oosterhout, Bergen op Zoom en Hulst, ook vestigingen in Indonesië en Brazilië. In 1999 werd de congregatie, die in 1963 het decreet van Pauselijk Recht ontving, gereorganiseerd in de afzonderlijke provincies Brazilië, Indonesië en Nederland

Van de orde der cellebroeders liggen de wortels vermoedelijk in het Duitse Rijnland, waar het zijn oorsprong vond in de laatmiddeleeuwse begardenbeweging en andere bewegingen die zich op min of meer semi-religieuze basis bezig hielden met apostolische taken. Een stichter en een stichtingsdatum zijn niet aan te wijzen. Vóór 1800 behoorden tot haar voornaamste taak, naast het verzorgen van pestlijders, het afleggen en begraven van doden, waarvoor ze in veel steden het alleenrecht verwierf. Met name vanaf de 18e eeuw nam de orde het verzorgen van geesteszieken op zich, dat toen tot haar belangrijkste taak ging behoren. Om vanaf de periode van de Zwarte Pest (1348-1352) aan de toen woedende pestepidemie het hoofd te bieden, gingen de cellebroeders zich hechter organiseren en in kloosters samenleven. Aangenomen wordt, dat de benaming cellebroeders toe te schrijven is aan het feit dat zij in cellen een afgezonderd leven leidden. Een andere verklaring is de afleiding van het Latijnse woord cella in de betekenis van grafkapel. De cellebroeders begeleidden de doden immers naar de cella, de laatste rustplaats. In 1472 werd de orde door paus Sixtus IV erkend. Vanaf toen legden ze de drie kloostergeloften af en volgden ze de regel van Augustinus. Cellebroeders werden na hun professie niet tot priester gewijd. Zielzorg en prediking rekenden ze dan ook niet tot hun taak. Hoewel ze inkomsten wisten te verwerven met bedelen, met de gelden verkregen voor hun diensten en ook wel met handwerk, waren zij toch in belangrijke mate aangewezen op subsidies, uitdelingen en schenkingen. Aan het eind 15e eeuw werden de cellebroeders naar hun schutpatroon, Alexius van Edessa, ook wel alexianen genoemd. In het huidige Nederland hebben de cellebroeders in de Middeleeuwen en in de 16e eeuw tot aan de Reformatie bestaan. Tegenwoordig zijn de alexianen gevestigd in Duitsland, België, Engeland, Ierland, de Filippijnen, Hongarije en de VS. In Nederland hadden ze van 1914 tot 1958 in Son een vestiging