Zoeken in collecties

De oorsprong van de Congregatie van de Broeders van Barmhartigheid van Joannes de Deo is nauw verbonden met het levensverhaal van haar stichter Peter Lötschert, die in 1820 in Höhr in het Westerwald geboren werd. Na de lagere school voltooide hij een handelsopleiding in Hadamar. In dienst van een koopman in die plaats en aangemoedigd door de bisschop van Limburg am Lahn, bisschop Blum, rijpte bij hem de wens zijn leven te wijden aan de zorg voor zieken en armen. Om zieken op een verantwoorde wijze te kunnen verplegen ging hij in 1855 gedurende een half jaar in de leer bij de alexianen in Aken. Daarna vestigde hij zich met enkele gelijkgezinde jongemannen in Derbach. Behalve dat zij daar nader in het religieuze leven werden ingeleid, vond in 1856 er de inkleding plaats van de eerste vijf broeders onder wie Peter Lötschert, waarmee de nieuwe congregatie een feit was. Nog in hetzelfde jaar vestigde de congregatie zich in Hadamar, van waaruit de broeders tot thuisverpleging overgingen. Ten overstaan van bisschop Blum legden vier broeders, onder wie Peter Lötschert, in 1858 in de kapel van het Sankt Vincenz-Hospital in Limburg, de religieuze geloften af. Vanaf 1860 was het moederhuis van de aan de Heilige Joannes de Deo toegewijde congregatie gevestigd in Montabaur, een stadje nabij Koblenz. Naar dit stadje zijn de broeders in Duitsland bekend als Barmherzige Brüder von Montabaur. Met de goedkeuring in 1921 door paus Benedictus XV van haar constituties ontving de congregatie haar definitieve erkenning als religieuze gemeenschap van “pauselijk recht”. De congregatie, die zich onder druk van Bismarck’s Kulturkampf in 1875 in Nederland in Kaatsheuvel haar toevlucht zocht, stelde en stelt nog steeds onder de zinspreuk Caritas Christi Urget Nos, de Liefde van Christus spoort ons aan, zich ten doel de naasten door lichamelijke werken van barmhartigheid bij te staan en wel door zieken, bij voorkeur armen en ouden van dagen, in ziekenhuizen, in sanatoria of aan huis te verplegen

De Congregatie van de Broeders van O.L. Vrouw van Lourdes werd in 1830 gesticht door Stefanus Modestus Glorieus. Na in 1825 tot priester te zijn gewijd, werd hij nog in hetzelfde jaar tot kapelaan in Ronse benoemd. Vooral in de streek van Ronse was rond 1830 sprake van grote politieke en economische problemen. Er heerste veel werkeloosheid en mede daardoor grote armoede. Daarnaast was een groot deel van de bevolking analfabeet. Getroffen door zoveel sociale ellende besloot Glorieux tot het, op instigatie van de bisschop van Gent, stichten van een congregatie van broeders, die de naam Broeders van Goede Werken kreeg en waarvan de Regel in 1835 door de bisschop goedgekeurd werd. In dat jaar werden de eerste zes broeders ingekleed en geprofest. Naast de geloften van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid beloofden de broeders zich met alle kracht toe te leggen op goede werken, die zich geleidelijk uitbreidden over verschillende domeinen van hulpverlening: onderwijs en opvoeding van kwetsbare jeugd, (psychiatrische) verpleging, ouderenzorg, werkverschaffing voor werklozen en opvang van daklozen. Mede door het slechte financiële beheer van Glorieux stapelden de schulden zich op. In 1844 werd één van zijn medewerkers, priester Jan Colle, als algemeen geestelijk directeur van de broeders van Goede Werken benoemd. Glorieux werd geleidelijk aan de kant geschoven. Hij werd in 1848 gedwongen Ronse en de congregatie te verlaten. In 1872 overleed hij. Het moederhuis werd in 1887 verplaatst van Ronse naar Oostakker. De naam van de congregatie werd toen veranderd in die van Broeders van O.L. Vrouw van Lourdes. De congregatie, die onder de bisschop van Gent ressorteerde, ontving in 1892 het decreet van Pauselijk Recht en kwam daarmee rechtstreeks onder de Heilige Stoel te vallen. In 1910 werden de in Nederland gelegen vestigingen van de congregatie verenigd in een Nederlandse provincie. Het provincialaat was tot 2009 in Dongen gevestigd en werd daarna naar Eindhoven verplaatst

De geschiedenis van de broeders van het gemene leven maakt deel uit van de geschiedenis van de Moderne Devotie, waarvan Geert Grote als geestelijke vader wordt beschouwd en die ontstond als geestelijk réveil tegen de verloedering van het leven van de clerus en de verruwing van de volkse zeden. Zonder formele kloostergeloften af te leggen, gingen de broeders van het gemene leven de verplichting aan tot een gemeenschappelijk leven overeenkomstig de door de Moderne Devotie voorgestane idealen van de vroege christelijke kerk. Hun goederen schonken ze aan elkaar. Op de aldus ingebrachte goederen konden zij zelf, maar ook hun erfgenamen geen recht meer doen gelden. Rond 1380 werd in Deventer door Florens Radewijns, een vroege medestander van Geert Grote, de eerste gemeenschap van broeders van het gemene leven, het Heer Florenshuis, opgericht. Van kerkelijke zijde werd de druk steeds groter om deze, op alleen wettelijk recht gestoelde samenlevingsvorm, hoewel goedgekeurd door zowel de bisschop van Utrecht als het concilie van Konstanz, in te voegen in een kerkrechtelijk goedgekeurde vorm van gemeenschappelijk leven. Veel gemeenschappen van broeders van het gemene leven namen toen óf de regel van Augustinus óf de derde regel van Franciscus aan. Aldus ontstonden er binnen de Moderne Devotie drie takken: broeders van het gemene leven die geen geloften aflegden, tertianen die de derde regel van Franciscus volgden en verenigd waren in het Kapittel van Utrecht en regulieren die volgens de regel van Augustinus leefden en in het Kapittel van Windesheim georganiseerd waren. Door een in 1568 door paus Pius V uitgevaardigde bul werden gemeenschappen, waarvan de leden geen kloostergeloften hadden afgelegd, verplicht een kloosterregel aan te nemen. Werd daaraan geen gevolg gegeven dan werd de gemeenschap ontbonden. In Nederland viel de werking van deze bul grotendeels samen met de invloed van de hervorming, waardoor aan de meeste huizen van broeders van het gemene leven een einde kwam

Verburgerlijking en verslapping van de discipline ontvluchtend, die vooral toesloeg in de bij de orde van Cluny aangesloten kloosters, verliet in 1098 abt Robertus met een twintigtal monniken de abdij van Molesme om zich in een onherbergzame plaats bij Dijon te vestigen. In deze plaats, die Cîteaux of in het Latijn Cistercium heette en waarvan de naam cisterciënzers afgeleid is, beoogde Robertus in eenzaamheid, armoede, ascese en door met eigen arbeid in het levensonderhoud te voorzien in alle gestrengheid de regel van Benedictus te volgen. Al in 1099 werd hij opgevolgd door Albericus, die een kilometer verder naar het noorden tot definitieve vestiging van de kloostergemeenschap besloot. Vanuit deze gemeenschap ontstond een orde met een eigen regel en bestuur, die in 1170 met de Carta Caritatis haar eerste statuten kreeg. In 1125 werd in Tart, 10 km. ten noorden van Cîteaux, het eerste klooster van cisterciënzerinnen gesticht. Aangezien dit inbreuk zou maken op het grondbeginsel van de orde, dat van alle zielzorg buiten het eigen klooster moest worden afgezien, stonden de cisterciënzers aanvankelijk afwijzend tegen het in hun orde opnemen van vrouwenkloosters. Uiteindelijk kon dit toch niet worden tegengehouden. In de eerste jaren van de 13e eeuw stonden de cisterciënzerinnen onder het gezag van het Generaal Kapittel en waren ze gehouden aan het volgen van de statuten en aan een strenge clausuur. Hun geestelijke verzorging namen de cisterciënzers op zich, die veelal ook materiële hulp verleenden. Binnen de kloostermuren leidden de cisterciënzerinnen een eenvoudig, stil en bescheiden leven, dat in het teken stond van een grote armoedebeleving en een bijzondere overgave aan hun geestelijk ideaal. De viering van de liturgie, de geestelijke lezing, het persoonlijk gebed en de handenarbeid vormden het hoofdbestanddeel van hun spiritualiteit. Op het huidig Nederlands grondgebied bevonden zich in de Middeleeuwen 21 vrouwenkloosters die tot de cisterciënzerorde behoorden