Mijn Studiezaal (inloggen)BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70133 Ludolphus de Saxonia, Commentarius in psalmos
Datering:
ca. 1400
Titel:
Ludolphus de Saxonia, Commentarius in psalmos
Toelichting:
ff. 1r-404v: Enarratio in Psalmos
Inhoud:
Enarratio in Psalmos werd geschreven door Ludolphus van Saksen (1295-1378), een Duitse rooms-katholieke theoloog. De volledige titel van de tekst is Enarratio clarissima in Psalmos en kent verschillende edities. Het commentaar op de psalmen is beknopt maar aan de hand van een heldere methode opgesteld waardoor het als degelijk en betrouwbaar wordt ervaren
Vindplaats:
Hs-133
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera cursiva, 2 kolommen, 36 regels
Decoratie:
Lombarden; margeversieringen bij belangrijke tekstgedeelten; versierde initialen: f. 1r: initiaal met uitsparingen.
f. 8r: rode initiaal met uitsparingen, opgevuld met penwerk bladranken. Omgeven door paars penwerk dat in de linker marge naar beneden loopt.
f. 140r: kleinere rode initiaal met uitsparingen, opgevuld met rode penwerk bloemen, omgeven met rood penwerk dat naar beneden doorloopt in de linker marge.
f. 273r: kleinere rode initiaal met uitsparingen, opgevuld en omgeven met paars floraal penwerk
f. 8r: rode initiaal met uitsparingen, opgevuld met penwerk bladranken. Omgeven door paars penwerk dat in de linker marge naar beneden loopt.
f. 140r: kleinere rode initiaal met uitsparingen, opgevuld met rode penwerk bloemen, omgeven met rood penwerk dat naar beneden doorloopt in de linker marge.
f. 273r: kleinere rode initiaal met uitsparingen, opgevuld en omgeven met paars floraal penwerk
Aantal folia:
408
Formaat:
28,5 x 21
Materiaal:
Papier, perkament
Band:
Kartonnen band. Bladwijzers
Conditie:
Los in band
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C6
Eigendomsnotities:
Bezitternotitie op f. 404r: "Hunc librum legavit nobis dominus Rembertus ter List decannus ecclesie Daventriensis cuius anima requiescat in pace qui obiit anno domini m° cccc° decimo quinto in adventu domini [29 november 1415]. Oretur fideliter pro eo"
Documentatie:
MMDC; Stahl, 40
Opmerkingen:
Datering ontleend aan Stahl en MMDC. Handschrift is op omslag genummerd als ‘Tross 16’. Nota’s zijn uitgewerkt met decoratieve elementen zoals bloemen en kruizen, bladmotieven (schoppen), kopjes. Deze zijn van drie verschillende handen.
Op f. 404v de vermelding dat het handschrift [voordat het in het bezit kwam van het klooster Frenswegen] heeft toebehoort aan Rembertus ter List, decaan in de kerk van Deventer, die op 29 november 1415 stierf. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen
Op f. 404v de vermelding dat het handschrift [voordat het in het bezit kwam van het klooster Frenswegen] heeft toebehoort aan Rembertus ter List, decaan in de kerk van Deventer, die op 29 november 1415 stierf. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70132 Psalterium triplex
Datering:
1450
Titel:
Psalterium triplex
Toelichting:
ff. 1v-135v: Triplex psalter; ff. 135v-143r: Canticum; ff. 143v: Te Deum
Inhoud:
Het eerste element in dit handschrift is het triplex psalter. Een psalter is een boek dat de 150 psalmen uit het Oude Testament bevat evenals de cantica, litanieën en een liturgische kalender. Het triplex psalter bevat drie vertalingen van het psalter. Geschreven in drie kolommen zijn de Romaanse, Gallische en Hebreeuwse vertaling.
Het hierop volgende canticum is in twee talen in twee kolommen geschreven, namelijk het Romaans en het Hebreeuws. Een canticum is een hymne uit de bijbel dat niet tot de psalmen wordt gerekend. Ook oude niet-Bijbelse hymnes zoals Te Deum behoren soms tot de cantica. In dit handschrift is het Te Deum apart toegevoegd. Het is enkel in het Latijn geschreven en is een lofzang. Dit is ook op te maken uit de eerste woorden van het hymne: Te deum laudamus, "Wij loven U, O God"
Het hierop volgende canticum is in twee talen in twee kolommen geschreven, namelijk het Romaans en het Hebreeuws. Een canticum is een hymne uit de bijbel dat niet tot de psalmen wordt gerekend. Ook oude niet-Bijbelse hymnes zoals Te Deum behoren soms tot de cantica. In dit handschrift is het Te Deum apart toegevoegd. Het is enkel in het Latijn geschreven en is een lofzang. Dit is ook op te maken uit de eerste woorden van het hymne: Te deum laudamus, "Wij loven U, O God"
Vindplaats:
Hs-132
Taal:
Latijn, Gallisch, Hebreeuws
Schrifttype:
Littera hybrida, 2 (ff. 1v-135v) en 3 (ff. 135v-143r) kolommen, ca. 35 regels
Aantal folia:
144
Formaat:
28,5 x 21
Materiaal:
Papier
Band:
Kartonnen band, na-middeleeuws. Bladwijzers
Conditie:
Los in band; enkele bladen vooraan ontbreken; eerste 9 en laatste 8 bladen los van het boekblok; waterschade
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C5
Documentatie:
MMDC; Stahl, 39
Opmerkingen:
Datering ontleend aan Stahl en MMDC. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning van Remsede. Berning nam het handschrift in de jaren '60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster van Frenswegen. Handschrift is op omslag genummerd als 'Tross 5'
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70131 Commentarius in Disticha Catonis
Datering:
1419
Titel:
Commentarius in Disticha Catonis
Toelichting:
ff. 3r-115r: Boek 1; ff. 116r-223: Boek
Inhoud:
De Disticha Catonis, ook wel de Dicta Catonis, is een verzameling van 144 Latijnse zedenspreuken die elk bestaan uit twee dyctalische hexameters. Elke spreuk bestaat uit twee regels van wijsheden of moreel advies. De verzameling is in de 3e of 4e eeuw geschreven door een anonieme auteur maar wordt ten onrechte toegeschreven aan de oud-Romeinse moralist Cato de Oude, aan wie de spreuken hun naam danken. De 288 versregels zijn in eenvoudige taal en metrum geschreven en komen ongekunsteld over. Ze zijn over vier boeken verdeeld waarvan boek 1 en 2 in dit handschrift zijn opgenomen. De Disticha Catonis was in de middeleeuwen populair in het onderwijs vanwege het moraliserende karakter en is daarom in vele talen omgezet en van commentaren voorzien. De commentaren zijn in dit handschrift te lezen
Vindplaats:
Hs-131
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera cursiva, 2 kolommen, 52 regels
Decoratie:
Lombarden
Aantal folia:
234
Formaat:
29,5 x 21,5
Materiaal:
Papier
Band:
Kartonnen band, na-middeleeuws. Bladwijzers
Conditie:
Los in band; enkele bladen vooraan ontbreken; waterschade aan ff. 29-54, 66, 96-99 en 197-198, heeft de tekst deels onleesbaar gemaakt; plakband gebruikt om bovenzijde te repareren; sporen van houtwurm
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C4
Documentatie:
MMDC; Stahl, 38
Opmerkingen:
Datering ontleend aan f. 115r. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning van Remsede. Berning nam het handschrift in de jaren '60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster van Frenswegen. Handschrift is op omslag genummerd als 'Tross 4'
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70130 Guilelmus Peraldus, Excerptum summae vitiorum; Pseudo-Bonaventura [Jacobus Mediolanensis], Stimulus amoris pulcher
Datering:
1395[-1425]
Titel:
Guilelmus Peraldus, Excerptum summae vitiorum; Pseudo-Bonaventura [Jacobus Mediolanensis], Stimulus amoris pulcher
Toelichting:
ff. 1r-124r: Summa de vitiis (uittreksels) - Willelmus Peraldus; ff. 129r-164r: Stimulus amoris - Pseudo-Bonaventurs (James van Milaan)
Inhoud:
William Perault (1190-1271), een dominicaanse predikant en schrijver, schreef de Summa de vitiis die in dit handschrift is opgenomen. De tekst is onderdeel van de Summa de virtutibus et vitiis die in 1236 werd gepubliceerd en negen traktaten over deugden en ondeugden bevat. Onderwerpen die aan bod komen zijn: ondeugd in het algemeen, vraatzucht, ontucht, hebzucht, luiheid, trots, afgunst, toorn en de zonde van de tong. Uittreksels van de Summa zijn hier opgenomen.
De tweede tekst is de Stimulus Amoris, geschreven door de franciscaan James van Milaan. Het is een werk bestaande uit meditaties over de Passie, met leringen over de Heilige Geest, de zaligsprekingen van Christus, de tien geboden en meer. De tekst bestond uit tweeëntwintig hoofdstukken, maar groeide na het overlijden van James uit tot drieënvijftig hoofdstukken
De tweede tekst is de Stimulus Amoris, geschreven door de franciscaan James van Milaan. Het is een werk bestaande uit meditaties over de Passie, met leringen over de Heilige Geest, de zaligsprekingen van Christus, de tien geboden en meer. De tekst bestond uit tweeëntwintig hoofdstukken, maar groeide na het overlijden van James uit tot drieënvijftig hoofdstukken
Vindplaats:
Hs-130
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera cursiva, 1 en 2 kolommen, aantal regels varieert
Medewerkers:
Hermannus Herynch
Aantal folia:
[II], 167, [II]
Formaat:
29 x 21,5
Materiaal:
Papier, perkament
Band:
Kartonnen band, na-middeleeuws. Bladwijzers
Conditie:
Los in band, waterschade
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C3
Eigendomsnotities:
f. 1v: "Anno domini mccxliii [1243] temporibus Innocentii pape quarti floruit frater Guilhelmus de Palato diocesis Viennensis vir devotus et verax qui summas de virtutibus et viciis et sermons de dominicis et festis perutiles compilavit."
Bezittersnotitie op f. 1r: "Liber monasterii nemoris beate Marie virginis prope Northorn ordinis canonicorum regularium."
Schrijversnotitie op f. 124r: "Explicit summa de viciis finita sub anno domini millesimo trecentesimo nonagesimo quinto vigilia Symonis et Jude apostolorum [24 oktober 1395] per me"
Bezittersnotitie op f. 1r: "Liber monasterii nemoris beate Marie virginis prope Northorn ordinis canonicorum regularium."
Schrijversnotitie op f. 124r: "Explicit summa de viciis finita sub anno domini millesimo trecentesimo nonagesimo quinto vigilia Symonis et Jude apostolorum [24 oktober 1395] per me"
Documentatie:
MMDC; Stahl, 37
Opmerkingen:
Datering ontleend aan f. 124r en MMDC. Bij het binden is gebruik gemaakt van een ouder handschrift dat nog zichtbaar is achterin het handschrift. Het is door meerdere handen geschreven en er staan notities in de marges. Een latere hand heeft woorden met nieuwe inkt opnieuw aangezet. Handschrift is op omslag genummerd als ‘Tross 24’.
Op f. 1r de vermelding dat het handschrift behoort aan het klooster Frenswegen. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen
Op f. 1r de vermelding dat het handschrift behoort aan het klooster Frenswegen. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70129 Johannes Bloemendal, Sermones; Nicolaus de Lyra, Sermones
Datering:
1444
Titel:
Johannes Bloemendal, Sermones; Nicolaus de Lyra, Sermones
Toelichting:
ff. 4r-154r: Commentaar op psalmen - Johannes Bloemendal; ff. 156r-165v: Preken; ff. 168r-182v: Postilla - Nicholaas van Lyra; ff. 183r-215v: Preken
Inhoud:
Het grootste gedeelte van het handschrift wordt ingenomen door de commentaren op de psalmen die door Johannes Bloemendal zijn geschreven. Ook zijn er meerdere preken afgeschreven van een onbekende auteur. De meest bekende tekst in dit handschrift is de Postilla. De Postillae in totam bibliam is geschreven door Nicholas van Lyra (1270-1349), een Franciscaanse leraar en een van de meest invloedrijke beoefenaars van de Bijbelse exegese in de middeleeuwen. De tekst was belangrijk voor de introductie van kennis van de Hebreeuwse Bijbel in de studie van de christelijke theologie
Vindplaats:
Hs-129
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera cursiva, 2 kolommen, 45-46 regels
Decoratie:
Lombarden; f. 4r, 156r, 161r, 168r: groot rood initiaal
Plaats vervaardiging:
Gronau
Medewerkers:
Johannes Cluppel
Aantal folia:
215
Formaat:
29,7 x 21,1
Materiaal:
Papier
Band:
Kartonnen band, schutblad gemaakt van Latijns fragment
Conditie:
Los in de band; vochtschade aan bovenrand van gehele handschrift; Tussen f. 111 en 112 is een extra strook papier ingevoegd
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C2
Eigendomsnotities:
Bezittersnotitie op f. 2r: "Liber monasterii nemoris beate Marie virginis prope Northorn ordinis canonicorum regularium."
Schrijversnotitie op f. 154r: "Finitum et completum sub anno domini millesimo quadringentesimo quadragesimo quarto ipso die Severi episcopi [22 oktober 1444] per manus Johannis Cluppels rectoris capelle tunc temporis in castro Gronouwe. Deo laus immensa."
Bezittersnotitie op f. 154r: "Iste liber pertinet Hermanno tot Luttekenhorst clerico Monasteriensis diocesis qui natus est sub annis domini Mccccquinto feria quinta que erat tunc 2a dies jeiunii [24 maart 1405] de mane in diluculo."
Bezittersnotitie op f. 154r: "Liber monasterii nemoris beate Marie virginis prope Northorn ordinis canonicorum regularium quem hebamus ex legacione domini Hermanni ter Luttekenhorst qui obiit m cccc° lvii° in profesto beate Katharine virginis et martiris [24 november 1457]"
Schrijversnotitie op f. 154r: "Finitum et completum sub anno domini millesimo quadringentesimo quadragesimo quarto ipso die Severi episcopi [22 oktober 1444] per manus Johannis Cluppels rectoris capelle tunc temporis in castro Gronouwe. Deo laus immensa."
Bezittersnotitie op f. 154r: "Iste liber pertinet Hermanno tot Luttekenhorst clerico Monasteriensis diocesis qui natus est sub annis domini Mccccquinto feria quinta que erat tunc 2a dies jeiunii [24 maart 1405] de mane in diluculo."
Bezittersnotitie op f. 154r: "Liber monasterii nemoris beate Marie virginis prope Northorn ordinis canonicorum regularium quem hebamus ex legacione domini Hermanni ter Luttekenhorst qui obiit m cccc° lvii° in profesto beate Katharine virginis et martiris [24 november 1457]"
Documentatie:
MMDC; Stahl, 36
Opmerkingen:
Datering, medewerker en plaats van vervaardiging ontleend aan f. 154r. Bij het binden is gebruik gemaakt van een ander handschrift dat nog zichtbaar is voorop et handschrift. Tegenover f. 111v is een kleiner papieren blad ingebonden dan aan één zijde beschreven is. Handschrift is op omslag genummerd als ‘Tross 15’.
Kloster Frenswegen. Het handschrift was tot 1457 in eigendom van Hermannus ter Luttekenhorst. Na zijn dood kwam het in het bezit van klooster Frenswegen (klooster van de reguliere kanunniken van de H. Maria te Nordhorn). In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning van Remsede. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen
Kloster Frenswegen. Het handschrift was tot 1457 in eigendom van Hermannus ter Luttekenhorst. Na zijn dood kwam het in het bezit van klooster Frenswegen (klooster van de reguliere kanunniken van de H. Maria te Nordhorn). In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning van Remsede. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster Frenswegen
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
BB-HS Bibliotheek Erfgoedcentrum, handschriften
70128 Psalterium
Datering:
[1400-1500]
Titel:
Psalterium
Toelichting:
ff. 1r-228r: Ferial psalterium; ff. 228v-246r: Hymnen
Inhoud:
Een ferial psalter werd gebruikt tijdens het Heilig Officie. Het bevat de 150 psalmen die zijn opgedeeld per dag van de week en per uur van de dag, en combineert ze met antifonen, hymnes en canticles. Het ferial psalter vertelt de gelovige dus welke hymne op welke dag van de week en op welke tijd deze opgezegd moet worden. De antifonen, hymnes en canticles zijn toegevoegd door middel van muzieknotatie waardoor dit een genoteerd ferial psalter is. Het psalter is verder aangevuld met losse hymnes
Vindplaats:
Hs-128
Taal:
Latijn
Schrifttype:
Littera textualis, 1 kolom, 30 of 10-11 regels of muzieknotatie
Decoratie:
f. 30a: blauw-rode initiaal opgevuld met rood getekende bladornamentiek tegen een groene achtergrond. Randversiering die uit initiaal voortkomt bestaat uit paarse bloemornamenten en rood floraal penwerk.
f. 1: initiaal met margeversiering.
f. 9, 14, 20, 25, 127, 137, 140, 143, 149, 152, 154, 157, 161, 170, 179, 196, 208, 227: Blauw initiaal met uitsparingen, opgevuld met rode penwerk bladmotieven. Omgeven door rood penwerk.
f. 137, 149, 154, 157, 170, : rode initiaal met paars penwerk bladmotief
f. 1: initiaal met margeversiering.
f. 9, 14, 20, 25, 127, 137, 140, 143, 149, 152, 154, 157, 161, 170, 179, 196, 208, 227: Blauw initiaal met uitsparingen, opgevuld met rode penwerk bladmotieven. Omgeven door rood penwerk.
f. 137, 149, 154, 157, 170, : rode initiaal met paars penwerk bladmotief
Aantal folia:
119
Formaat:
37,5 x 27
Materiaal:
Perkament
Band:
Band en enkele schutbladen ontbreken; manuscript bestaat uit losse katernen
Conditie:
Vochtschade aan rugzijde van bladen
Herkomst:
Kloster Frenswegen
Oude code:
C1
Documentatie:
MMDC; Stahl, 35
Opmerkingen:
Gepagineerd als: 5-228 (psalterium), 1-55 (hymnarium). Paginering klopt op enkele plaatsen niet. In 1907 aan de Kruisheren van Sint Agatha geschonken door pastoor Josef Berning van Remsede. Berning nam het handschrift in de jaren ’60 van de negentiende eeuw mee uit het klooster van Frenswegen. Handschrift is op eerste blad genummerd als ‘Tross 21’
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 13-03-2024
