Zoeken in collecties

Ergens tussen 1343 en 1351 werd het johannieter Catharijneconvent te Utrecht begunstigd met goederen in Wemeldinge, een dorp in de provincie Zeeland, dat aan de Oosterschelde en het kanaal door Zuid-Beveland gelegen is. Tot deze goederen behoorden landerijen met een oppervlakte van ca. 90 ha., terwijl ook een huis met een aan de zijkant gebouwde, aan de heilige Gallus gewijde kapel daarvan deel uitmaakte. Wie de begunstiger was, blijft gissen. De eerste vermelding dateert van 1400, als de graaf van Holland en Zeeland het Catharijneconvent voor onderhavig goederen het privilege van schotvrijdom verleent. Toen was er nog sprake van een uithof van het Catharijneconvent. In 1407 werd dit privilege hernieuwd. Dit keer werd het echter niet toegekend aan het Catharijneconvent maar aan de commanderij van Wemeldinge zelf. Hieruit is af te leiden, dat commanderij Wemeldinge ergens tussen 1400 en 1407 een zelfstandige commanderij werd, die evenwel aan het Catharijneconvent onderhorig was. In 1578 legden de Staten van Zeeland beslag op de kloostergoederen. Dit echter met uitzondering van de bezittingen van de commanderij Wemeldinge. Doordat deze commanderij geen zelfstandige instelling was, maar onder het Catharijneconvent in Utrecht viel, kwamen in 1581 haar bezittingen in handen van de Staten van Utrecht. Doordat na verloop van tijd de Staten van Utrecht de orde niet meer toestond nieuwe leden op te nemen, hetgeen ook voor de commanderij in Wemeldinge gold, stierf het langzaam uit. Van de commanderij Wemeldinge is thans niets meer terug te vinden

De johannieters van het Heveskesklooster te Oosterwierum hadden nog al wat bezittingen in de omgeving van Wagenborgen, waaronder vermoedelijk de uithof Eelshuis. Wagenborgen is thans een dorp dat tot de tegenwoordige Groninger gemeente Delfzijl behoort

In 1293 schonken Herman VI van Woerden en zijn vrouw Elizabeth de kerken van Harmelen en Waarder met het patronaatsrecht aan de johannieter balije te Utrecht. Twee jaar later, in 1295, verruimden zij deze schenking met diverse stukken land, gelegen in Papekop, Breeveld, Harmelen, Mastwijk en Waarder. Deze verspreid liggende stukken grond, werden in 1321 geruild met de graaf van Holland voor een aaneengesloten stuk land tussen Waarder en Nieuwerbrug, dat een oppervlakte had van ruim 210 ha. Hierop zal kort na 1321 de commanderij van Waarder gesticht zijn, die later als “de Hof van Waarder” bekend stond. De commanderij bestond uit een boerderij en een klein huis, dat bewoond werd door een commandeur en een kapelaan en dat naast de huiskapel stond. De Reformatie was een moeilijke periode voor de commanderij. Door oorlogsgeweld werden zowel de kapel als de boerderij door brand verwoest. In 1594 was het een en ander echter weer herbouwd. De commanderij verloor al snel haar geestelijk karakter. De bezittingen kwamen in handen van de Staten van Utrecht. Toen in 1602 Hendrick Barck, de laatste balijer van de balije Utrecht, overleed, werden alle nog resterende bezittingen van de johannieter orde, die in de provincie Utrecht lagen, door de Staten van Utrecht geconfisqueerd. In 1635 werd besloten “de Hof van Waarder” met de bijbehorende rechten publiek te verkopen. In 1672 werd de commanderij opnieuw verwoest, nu door Franse soldaten, die vanuit Woerden de gebouwen van de commanderij in brand staken. Thans is er nog maar weinig over van wat aan de commanderij in Waarder herinnert.

Hof ter Weide in Vleuten was een uithof van het Catharijneconvent van de johannieters in Utrecht. Deze uithof, die met meer dan 150 morgen een aanzienlijk complex van landerijen vormde, kwam na de Reformatie in beheer van de Staten van Utrecht, maar bleef toen wel tot de goederen van het Catharijneconvent behoren. In 1741 werd de uithof verkocht