Zoeken in collecties

Op grond van één van de 79 artikelen van het traktaat, dat bij de Vrede van Münster in 1648 gesloten werd tussen Spanje en de Republiek der Verenigde Nederland, werd een verbod opgelegd tot het uitoefenen in de Generaliteitslanden van de rooms-katholieke eredienst. Kerken, kloosters, kapellen en andere katholieke bezittingen vervielen aan de Republiek. Zo ook het in 1539 in Ommel bij Asten gestichte tertiarissenklooster Mariaschoot. De zusters mochten echter in het klooster blijven wonen, totdat de communiteit uitgestorven zou zijn. Doordat de zusters in het geheim novicen bleven aannemen, konden ze hun verblijf in Lommel geruime tijd rekken. Op bevel van de Raad van State werd hun klooster, met uitzondering van de Mariakapel, in 1707 bij opbod openbaar verkocht, maar kwam evenwel bij onderhandse akte weer ter beschikking van de zusters. In 1732 moesten de zusters het klooster in Lommel definitief verlaten. Ze betrokken toen tijdelijk het kasteel Nienghoor te Neer, waar ze de bouw van een nieuw klooster in Nunhem voorbereidden. In dit, in 1735 door de wijbisschop van Luik ingezegend klooster, dat ook de naam Mariënschoot had, konden de zusters hun kloosterleven betrekkelijk ongestoord voortzetten. De zusters, die nauwe betrekkingen met het norbertinessenklooster Keizerbosch in Neer onderhielden, voorzagen onder meer met het geven van onderwijs aan de jeugd in hun levensonderhoud. Nadat de Fransen in 1794 onder leiding van generaal Jean-Charles Pichegru de Zuidelijke Nederlanden, waaruit ze door het Oostenrijkse leger verdreven waren, heroverd hadden, werden de zusters door de Franse revolutionairen gedwongen hun klooster in Nunhem te ontruimen. Tevens werden hun bezittingen verbeurd verklaard. In 1798 vestigden de zusters zich, voor zover ze niet naar hun familie waren teruggekeerd, in Haelen waar ze in het Huys Waerenberg onderdak vonden. In 1813 vertrokken hier de laatste twee, toen nog levende zusters. In 1801 werd het kloostercomplex in Nunhem openbaar verkocht

In 1615 werd aan een tiental grauwzusters uit Tienen de zorg opgedragen, die in het op het Vrijthof in Maastricht gelegen Sint Servaasgasthuis met name geboden werd aan pelgrims, die het graf van Sint Servaas bezochten. Op initiatief van het Sint-Servaaskapittel was indertijd dit gasthuis tot stand gekomen, waar overigens ook zieke kanunniken en personeelsleden van dit kapittel voor zorg terecht konden. Nadat Staatse troepen onder leiding van Prins Hendrik Maastricht in 1632 op de Spanjaarden veroverd hadden, moesten de grauwzusters van Tienen plaats maken voor door het Sint Servaaskapittel betaalde lekenverplegers en knechten

De cellebroeders, die belast waren met het verzorgen van besmettelijke zieken in de stad, lieten het bij de pestepidemie van 1664 dusdanig afweten dat de stedelijke raad hen gelastte het pesthuis onmiddellijk te verlaten. Ter vervanging van hen werden twee grauwzusters uit Hasselt ontboden. Dit was ook weer het geval bij de pestepidemie in 1669. Zij kweten zich zo uitstekend van hun taak, dat de magistraat in 1670 bij de Staten Generaal het verzoek indiende tot permanente vestiging van de grauwzusters in Maastricht. Dit verzoek werd echter afgewezen. Na de verovering van de stad door de Fransen in 1673 werd dit verzoek nogmaals ingediend, ditmaal bij Lodewijk XIV. Nu werd het verzoek wel gehonoreerd. Inmiddels had zich een proces ingezet, waardoor zowel de tertiarissen van Calvariënberg als de tertiarissen van Catharinadal de ziekenzorg steeds minder tot hun taak rekenen. Met de komst van de grauwzusters zou tevens aan het aldus verder afkalven van de ziekenzorg in Maastricht een halt kunnen worden toegeroepen. Al in 1674 werd tussen de magistraat en de grauwzusters de overeenkomst gesloten, waardoor tot stichting van hun klooster kon worden overgegaan. Dit evenwel onder voorwaarde dat zij in de ziekenverpleging werkzaam zouden blijven. De zusters betrokken het huis van Hieronymus Stas aan de Jeker in de Grote Looiersstraat, dat ze met de nodige verbouwingen als klooster inrichtten. In 1794 werd Maastricht ingenomen door de troepen van de  Franse Nationale Conventie. In 1796 werden alle geestelijke instellingen door de Franse revolutionairen opgeheven. Voor het convent van de grauwzusters, die overigens de regel van de Derde Orde van Sint Franciscus aangenomen had, werd evenwel een uitzondering gemaakt. Dit slechts voor korte tijd. Een jaar later, in 1797, werd ook hun klooster opgeheven. De gebouwen hebben vanaf toen voor verscheidene doeleinden dienst gedaan. Na een grondige restauratie is omstreeks 1920, tot nu toe, het Natuurhistorisch Museum erin ondergebracht

In 1624 besloot de vrome Elisabeth Strouven haar leven geheel in dienst van God te stellen. Nog in datzelfde jaar werd ze geprofest in de Derde Orde van Sint Franciscus. In 1628 vestigde zij zich met vijf volgelingen in een huis gelegen aan de Kommel in Maastricht. Dit huis was geschonken door oud-burgemeester Dries, de vader van een van haar medezusters. Elisabeth noemde haar nieuwe klooster Calvariënberg. Deze aanvankelijk informele gemeenschap van religieus bewogen vrouwen sloot zich niet aan bij een kloosterorde. Het dan moeten naleven van het kloosterslot zou hen teveel beperken om een godgewijd leven te combineren met het actief beoefenen van de charitas, in casu het verplegen van zieke arme vrouwen. Bij de hevige pestepidemieën in die tijd namen Elisabeth en haar medezusters ook de riskante verpleging van pestslachtoffers voor hun rekening. Tevens bekommerden zij zich om de gewonde Spaanse soldaten, die in krijgsgevangenschap waren genomen tijdens de Frans-Staatse krijgstocht, die in 1635 vanuit Maastricht in de Zuidelijke Nederlanden werd ondernomen. In 1661 sloot Calvariënberg zich aan bij de Derde Orde van Sint Franciscus. Het kloosterslot werd toen van kracht, waardoor de slotzusters alleen nog binnen de kloostermuren de charitas konden beoefenen. Een groot aantal zusters verliet toen het klooster om zich te vestigen in het Belgische Hoesselt, waar zij in 1633 het Bethaniekasteel hadden verworven. In 1670 keerden ze terug naar het klooster in Maastricht. Hier hadden zich inmiddels tevens een vijftal zusters van het tertiarissenconvent Sint-Annadal gevestigd, waarvan hun communiteit toen met die van de zusters van Calvariënberg verenigd werd. In 1796 werd door de Franse revolutionairen ook het klooster Calvariënberg opgeheven. Na de Franse tijd, in 1822, werd tegen de kloostergebouwen van het voormalig klooster Calvariënberg, een burgerlijk ziekenhuis gebouwd, dat deze functie behield tot er in 1950 een nieuw ziekenhuis, Sint Annadal geheten, gereed kwam