Zoeken in collecties

Van zakbroeders in het aan de Scheldemonding gelegen Biervliet wordt uitsluitend in een testament uit 1271 melding gemaakt. In dit naar aanleiding van een schenking aan de begijnen in Boekhoute in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen opgemaakt testament, trad onder meer de prior in Biervliet van de broeders van de Orde van de boete van Jezus Christus, zoals de zakbroeders officieel heette, op als getuige. Al in 1274 werd bij het Tweede concilie van Lyon tot ontbinding van de orde besloten. Of de zakbroeders zich wel daadwerkelijk in Biervliet gevestigd hebben, worden dan ook vraagtekens gesteld. Zo zou de verwachting dat Biervliet tot een havenstad zou uitgroeien de reden daartoe zijn. Ook wordt wel verondersteld dat de zakbroeders met een vestiging in Biervliet met hun orde vaste voet aan de grond wilden krijgen in Zeeland, dat nauw met de handelssteden Brugge en Gent verbonden was

In 1248 stichtte Margaretha II van Vlaanderen, ook wel Margaretha van Constantinopel genoemd, in de streek tussen Biervliet, Watervliet en Boekhoute een priorij van wilhelmieten, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw. Onder leiding van prior Hugo van Antwerpen waren de eerste paters afkomstig uit het klooster Baseldonk bij 's-Hertogenbosch. In deze streek van moeren en polders wijdden zij zich aan het ontginnen van woeste gronden. In de tweede helft van de 13de eeuw werd het klooster, dat Onze-Lieve-Vrouw ter Woestijn genoemd werd, met talrijke gronden en renten begiftigd. De stormvloeden aan zowel het einde van de veertiende als het begin van de vijftiende eeuw lieten de wilhelmieten uiteindelijk geen andere keuze dan hun klooster op te geven, ondanks hardnekkige pogingen het gebied rond hun klooster opnieuw droog te leggen en in cultuur te brengen. In 1430 vestigden zij zich te Brugge aan de Gentpoort bij de Sint-Antoniuskapel, waar ze een nieuw klooster bouwde dat de naam Sint-Antoniusdal kreeg. Toen enige decennia later opnieuw overgegaan werd tot het indijken van de verdronken polders van Boekhoute en Watervliet beschikten de wilhelmieten niet meer over de nodige financiële middelen om de werken te bekostigen. Om te voorkomen dat hun bezitsrecht aan de vorst zou vervallen, verkochten ze hun rechten

Behalve het regularissenklooster Emaus dat, voordat het in 1461 naar de regel van Sint Augustinus overging, Sint Elisabeth heette, stond er in Biervliet nog een klooster met eveneens de naam Emaus. Het betreft hier een tertiarissenklooster, waarvan de vroegste en vermoedelijk enigste vermelding uit 1519 dateert. Het heeft er schijn van dat voornoemde twee kloosters beide een en dezelfde kloosterstichting betreffen, waarvan de zusters aanvankelijk volgens de derde regel van Sint Franciscus leefden, maar later de regel van Sint Augustinus aannamen. Er is echter enig bewijs dat het hier toch twee afzonderlijke zelfstandige conventen betreft

Het klooster Emmaüs in Biervliet in het huidige Zeeuws-Vlaanderen, toen nog een eiland, was vermoedelijk gelegen op het eind van de Gentsestraat. Het vindt zijn oorsprong in een gemeenschap van Zusters des Gemenen Levens, die omstreeks 1445 hier ontstond. In 1461 namen de zusters de regel van Sint Augustinus aan. Zij onderhielden nauwe banden met de kanunnikessen van Sint Augustinus van het klooster Bethlehem te Deinze, die hen mild begiftigden. Desondanks kenden de zusters in Biervliet, die met spinnen, weven, naaien en ander handwerk in hun levensonderhoud voorzagen, weinig welvaart. Op het eind van de 15e eeuw vroegen en kregen zij van de Utrechtse bisschop, David van Bourgondië, toestemming Biervliet te verlaten. Dit vanwege het overstromingsgevaar. Bovendien werd Biervliet toen door een vreselijke rattenplaag geteisterd. Behalve dat de ratten op veld en erf een grote ravage aanrichtten, waardoor er een nijpend tekort aan voedsel voor mens en dier ontstond, brachten zij aan de dijken ernstig schade toe. Het herstel van deze schade vergde dusdanig grote sommen, dat de zusters eigendommen moesten verkopen om de daardoor gemaakte schulden te kunnen betalen. In 1483 kochten de zusters het landgoed “Ter Stove” onder Moerkerke, thans een deelgemeente van de stad Damme. Doordat er toestemming moest worden verkregen zowel van Maximiliaan van Oostenrijk, die toen regent was voor zijn zoon Filips de Schone, als van het bisdom Utrecht en het bisdom Doornik, konden de zusters hun convent eerst in 1486 op voornoemd landgoed vestigen. Naar de bisschopstitel van de Doornikse wijbisschop Gillis de Baerdemaeckere, die de zusters blijkbaar naar Moerkerke haalde en hun gemeenschap steunde, kreeg het convent de naam Sarepta. In 1487 keerden echter op last van de bisschop van Utrecht achttien kloosterlingen naar Biervliet terug. Dit waarschijnlijk om aldus het klooster in Biervliet voor profanatie te behoeden. Hoe lang de zusters nog in Biervliet zijn gebleven, is niet bekend