Zoeken in collecties

Het Agnesconvent in Oldenzaal vond zijn oorsprong in een begijnengemeenschap, die al vóór 1385 in een huis in die stad gevestigd was. Ergens tussen 1420 en 1438 nam deze gemeenschap de derde regel van Sint Franciscus aan. Tevens sloot de gemeenschap zich bij het Kapittel van Utrecht aan. In 1465 werd de vernieuwing en vergroting van de kloosterkerk voltooid en mochten er diensten worden gehouden en de sacramenten worden toegediend. Pas vanaf toen werd er niet meer gesproken van begijnen, maar van “zusters der derde orde te Oldenzael”. In de loop van de 15e eeuw kwam het convent tot grote bloei. Dit kan onder meer worden toegeschreven aan de inkomsten die de zusters verwierven met het weven van stoffen, waarmee ze overigens wel met de in gilden verenigde stedelijke handwerkers in concurrentie traden. Ook werden veel gronden gekocht en kende het convent een gestage toeloop van novicen. Dit alles nam zulke grote vormen aan, dat het stadsbestuur daaraan paal en perk wilde stellen, hetgeen tot menig conflict met de zusters leidde. Toen in 1492 de Helmichbrand vrijwel geheel Oldenzaal in as legde, bleef het klooster waarschijnlijk ongedeerd. Mede gezien de gespannen verhouding met het stadsbestuur besloten de zusters Oldenzaal te verlaten. In 1505 vestigden zij zich op de havezate Singraven bij Denekamp. Het platteland bood hen hier echter weinig veiligheid. Om die reden vestigden zij zich in 1505 weer binnen de stadsmuren van Oldenzaal. In 1597 werd Oldenzaal door Staatse troepen onder leiding van prins Maurits ingenomen. Ondanks dat de uitoefening van de katholieke godsdienst verboden werd, mochten de zusters in hun klooster blijven wonen en over hun inkomsten blijven beschikken. Toen Oldenzaal in 1606 weer in Spaanse handen viel, werd getracht de tucht in het klooster te herstellen door op de veel strengere regel van de clarissen over te gaan. Na veel beroering kreeg dit in 1621 tenslotte zijn beslag. De overgebleven zusters vertrokken toen gedwongen naar Westfalen

In 954 liet bisschop Balderik in Oldenzaal een stenen kerk bouwen op de plaats, waar een waarschijnlijk al in karolingische tijd gesticht houten kerkje stond, waarvan de Heilige Silvester de patroonheilige was. Tevens liet hij relieken van de Heilige Plechelmus overbrengen naar deze kerk, die toen aan deze heilige toegewijd werd. Voorts verbond hij aan deze kerk een kapittel, dat uit een college bestond van 15 kanunniken. Aan het hoofd daarvan stond een proost, die tevens deken van Twente was. Aldus werd voornoemde nieuwe kerk met de nieuwe patroonheilige en het daaraan verbonden kapittel de hoodfkerk van Twente. Dit nu verschafte aan Oldenzaal de functie van steunpunt in het oosten van het middeleeuwse bisdom Utrecht. Omstreeks 1150 werd onderhavige kerk vervangen door de huidige monumentale Romaanse kerk, waarvan de toren rond 1220 voltooid werd. In 1580 ging Oldenzaal over naar Staatse zijde, maar kwam in hetzelfde jaar weer onder Spaans gezag. Dit duurde tot 1597 toen Oldenzaal door Staatse troepen ingenomen werd. De Plechelmuskerk moest worden overgedragen aan de gereformeerden. Het kapittel mocht echter wel van het koor gebruik blijven maken. In 1605 heroverde veldheer Spinola Oldenzaal op de Staatsen. Onder het toen weer Spaans gezag kwam er voorlopig een eind aan de reformatie in Twente. Binnen het kapittel werd de toen danig verslapte discipline hersteld. In 1627, een jaar nadat Oldenzaal door stadhouder Frederik Hendrik werd ingenomen, leidden besprekingen tussen afgevaardigden van de Staten-Generaal en de Spaanse regering tot een overeenkomst, waarin onder meer bepaald werd dat de Plechelmuskerk zou worden teruggegeven aan de katholieken. Als gevolg van veranderingen in de militaire en politieke verhoudingen werd deze overeenkomst in 1632 opgezegd. Toen het vervolgens in 1633 tot een verbod kwam op het uitoefenen van de katholieke godsdienst, werd het kapittel uit de Plechelmuskerk gezet. In 1639 vond de laatste kapittelvergadering plaats