Zoeken in collecties

In 1428 stichtte Jan I van Glymes, heer van Bergen op Zoom, in de parochiekerk Sint Geertruid te Bergen op Zoom een kapittel. De aan dit kapittel verbonden kanunniken genoten in totaal elf prebenden, waarvan er negen ter begeving van de heer van Bergen op Zoom en twee ter begeving van de abdis van de abdij van Nijvel stonden. Pas na veertien jaar slaagde zijn zoon, Jan II van Glymes, erin de betreffende pauselijke constitutiebrief te verwerven, waarin het bij de heren van Bergen op Zoom berustend patronaatsrecht van voornoemde parochiekerk werd bevestigd en de verhouding ten opzichte van de abdij van Nijvel nader werd geregeld. Met de magistraat van Bergen op Zoom verkeerde het kapittel menig maal op gespannen voet. Met name het door de stad ook van het kapittel heffen van accijnzen leidde tot conflicten, die zo hoog opliepen, dat de heer van Bergen op Zoom op de eigendommen van de kanunniken beslag liet leggen en de magistraat de inboedels in hun huizen liet bewaken. Als represaille staakten de kanunniken de kerkelijke diensten, die toen gedurende een zestigtal dagen door priesters uit Brugge waargenomen werden. Toen de bisschop van Luik, onder wiens diocees het Kapittel in Bergen op Zoom viel, in 1505 het kapittel aan een visitatie wilde onderwerpen, weigerden de kanunniken hieraan mee te werken, zich beroepend op de door de paus verleende exemptie, waardoor het kapittel onder direct gezag van de Heilige Stoel viel. In 1580 werd de Sint Geertruid-kerk geplunderd, die daarna als militaire opslagplaats dienst deed. In 1586 werd de kerk voor de protestantse eredienst in gebruik genomen. In de loop van de jaren tachtig en negentig kwam in handen van een rentmeester de inning te liggen van de inkomsten uit de bezittingen van het kapittel van Bergen op Zoom, die uit landerijen en hoeven, renten, cijnzen en tienden bestonden. De inkomsten uit de na het overlijden van de kanunniken vrijvallende prebenden werden tot betaling van de predikantenopleiding in de stad bestemd