Zoeken in collecties

Het waren Hendrik van Ranst, baanderheer van Boxtel, en zijn vrouw Hendrika van Haeften die in 1498 het initiatief namen om aan de parochiekerk Sint Petrus’ Stoel in Boxtel een kapittel te verbinden. Als jaar van eigenlijke stichting van dit kapittel is 1493 aan te merken, toen zowel door de bisschop van Luik als de aartsdeken van Kempenland daaraan goedkeuring verleend werd. Het Boxtels kapittel bestond uit een college van 9 kanunniken. Het patronaatsrecht, het recht om deze kanunniken te benoemen, berustte bij de heren van Boxtel. Aan het hoofd van het kapittel stond een deken, die uit het midden van de 9 kanunniken gekozen werd. Hij genoot als enige een dubbele prebende. Elke kanunnik bezat in principe een eigen huis. Deze huizen stonden op de Burgakker en aan de Markt/Strijpt in Boxtel. Tot de pastorale taken van het kapittel behoorde, naast de bediening van het Sint Jorisaltaar in de huiskapel van kasteel Stapelen, de pastorale zorg zowel in de parochie Boxtel, waaronder ook het rectoraat Liempde viel, als in de parochie Gemonde. In 1505 sloot het Boxtels kapittel met 6 andere Brabantse kapittels, die ook onder het bisdom Luik vielen, een verbond om zich ter bescherming van de op wereldlijk en kerkelijk gebied verworven rechten krachtig te weer te kunnen stellen. In het streven de kapittels meer onder de bisschoppelijke jurisdictie te brengen, groeide het verzet van de bisschop tegen deze rechten. Toen voornoemde zeven kapittels in deze kwestie bij de paus steun zochten, mondde dit uit in een bul van paus Julius II uit 1512, waarin hij de kapittelkerken in het bisdom Luik volledig in hun verworven rechten bevestigde. Daaronder het recht van exemptie, op basis waarvan betrokken kapittels rechtstreeks onder het gezag van de paus vielen. In 1644 waren de Boxtelse kanunniken naar Bokhoven uitgeweken. In 1648 vervielen de bezittingen van het Boxtels kapittel aan de Staten-Generaal. Het kapittel bleef formeel nog voortbestaan. Pas in 1820 werd het officieel opgeheven