Zoeken in collecties

Al vóór 1157 was er sprake van een aan de parochiekerk Sint Petrus Banden in Hilvarenbeek verbonden kapittel. Dit kapittel zou zijn gesticht door Hildewaris, vrouwe van Sint Oedenrode en Hilvarenbeek, rondom wie omstreeks 1300 een door voornoemd kapittel geïnitieerde heiligencultus ontstond. Het is echter niet duidelijk of Hildewaris ook werkelijk de stichteres van het kapittel geweest is. Onderhavig kapittel bestond uit een college van aanvankelijk 11 kanunniken, waarvan de aan hen voorbehouden prebenden tot 1246 ter begeving stonden van de bisschop van Luik en daarna op toerbeurt van de hertog van Brabant, de heer van Herlaar en de proost van Aldeneik, die het aantal kanunniken gaandeweg van 11 tot 9 terugbrachten. Als hoofdplaats van het dekenaat Hilvarenbeek, het grootste dekenaat in het aartsdekenaat Kempenland, dat tot 1559 van het bisdom Luik deel uitmaakte, groeide Hilvarenbeek uit tot een religieus en cultureel centrum van belang. Met nog zes andere, ook onder het bisdom Luik vallende Brabantse kapittels sloot het Hilvarenbeekse kapittel een verbond om zich ter bescherming van de op wereldlijk en kerkelijk gebied verworven rechten krachtig te weer te kunnen stellen. In het streven de kapittels meer onder de bisschoppelijke jurisdictie te brengen, groeide het verzet van de bisschop tegen deze rechten. Genoemd verbond ondervond evenwel steun van paus Julius II, toen hij in zijn bul uit 1512 de kapittelkerken in het bisdom Luik volledig in hun verworven rechten bevestigde. Hieronder het recht van exemptie, op basis waarvan betrokken kapittels rechtstreeks onder het gezag van de paus vielen. Het in 1636 door de Staten-Generaal der Nederlanden uitgevaardigde zogeheten retorsie-plakkaat verbood katholieke geestelijken zich in het gebied van de Meijerij van ’s-Hertogenbosch op te houden, hetgeen het in dit gebied uitoefenen van de katholieke godsdienst onmogelijk maakte. Toch duurde het nog tot 1649 dat tot opheffing van het Hilvarenbeekse kapittel werd overgegaan