Zoeken in collecties

Mogelijk was aan de Sint-Servaaskerk, die in de zesde eeuw werd gesticht, een religieus instituut verbonden, dat in de eerste helft van de achtste eeuw monasterium werd genoemd, daarna abdij en nog later kapittel. Alcuinus (circa 720-804), de beroemde Angelsaksische leermeester van Karel de Grote, en Einhard (circa 770-840), bouwmeester van het hof en biograaf van Karel de Grote, zijn abt geweest van het Sint Servaaskapittel. De leden van het kapittel werd canonicus of kanunnik genoemd, die aanvankelijk een gemeenschappelijk leven leidden. Aan het hoofd van het kapittel stond de proost, die hoogproost genoemd werd. Over het geestelijk welzijn van de kanunniken bekommerde zich de deken. Bij de Sint Servaas benoemde oorspronkelijk de proost de kanunniken, later de paus en de proost om de beurt. Na 1632 nam de Staten-Generaal de positie van de paus in. Het kapittel vergaarde een aanzienlijk vermogen, dat grotendeels bestond uit onroerend goed, dat veelal vóór 1050 verworven werd. Van dit onroerend goed maakte gronden met een oppervlakte van 1.800 ha. deel uit. Deze gronden strekten zich uit van het huidige Noord-Brabant en het gebied rondom Leuven tot aan de Rijn, de Moezel en de Ahr. Om de Sint-Servaaskerk vrij te houden voor de koordienst had het kapittel pal ernaast aan het Vrijthof een aparte parochiekerk, de Sint-Janskerk, laten bouwen, die in 1218 voor het eerst vermeld werd toen de proost het patronaatsrecht ervan aan het kapittel schonk. In 1232 had een splitsing plaats tussen het vermogen van de proost en dat van het kapittel, waarbij het kapittelvermogen verdeeld werd in 40 prebenden, die het recht inhielden op een vast inkomen, dat verbonden was aan het geestelijk ambt van kanunnik. Ook werd het gemeenschappelijk leven opgeheven en gingen de kanunniken zelfstandig wonen. De kanunnikenhuizen van het Sint-Servaaskapittel bevonden zich in een aaneengesloten gebied rondom de Sint-Servaaskerk, de zogenaamde claustrale singel. In 1797 werd het kapittel opgeheven