Zoeken in collecties

Over het ontstaan van het Oirschotse kapittel, waarvan de eerste vermelding uit 1207 dateert, verschaffen de bronnen geen uitsluitsel. Dit kapittel was aanvankelijk verbonden aan de aan het Vrijthof in Oirschot gelegen parochiekerk, die behalve aan Maria ook aan Sint Odulphus toegewijd was. Diep in de 13e eeuw werd deze kerk als zetel voor het kapittel verruild voor een aan de rand van de toenmalige kom nieuw gebouwde grotere kerk, die evenals het kapittel Sint Petrus als patroonheilige had. In 1462 werd deze kerk, die geleidelijk de plaats van parochiekerk had ingenomen, door brand in as gelegd. Herbouw volgde toen van wat thans de Oirschotse Sint Petrusbasiliek is. Voormeld kapittel bestond uit een college van 11 kanunniken, waarvan de aan hen voorbehouden prebenden beurtelings ter begeving stonden van de hertog van Brabant en de heer van Oirschot bij wie de rechten van de zogeheten halve heerlijkheid Oirschot berustten. Aanvankelijk stond aan het hoofd van het kapittel een proost, die later vervangen werd door een deken. Deze deken, die vrijwel steeds door de kanunniken uit hun midden verkozen werd, was tot aan het eind van de 16e eeuw tevens pastoor van Oirschot. Met nog zes andere, ook onder het bisdom Luik vallende Brabantse kapittels sloot het Oirschotse kapittel een verbond om zich ter bescherming van de op wereldlijk en kerkelijk gebied verworven rechten krachtig te weer te kunnen stellen. In het streven de kapittels meer onder de bisschoppelijke jurisdictie te brengen, groeide het verzet van de bisschop tegen deze rechten. Genoemd verbond ondervond evenwel steun van paus Julius II, toen hij in zijn bul uit 1512 de kapittelkerken in het bisdom Luik volledig in hun verworven rechten bevestigde. Hieronder het recht van exemptie, op basis waarvan betrokken kapittels rechtstreeks onder het gezag van de paus vielen. Na de Reformatie bleef het kapittel onder de daartoe in 1649 door de Staten Generaal vastgestelde voorwaarden in geseculariseerde vorm voortbestaan