Zoeken in collecties

Omstreeks het jaar 1000 stichtte bisschop Ansfried van Utrecht op een aan hem door ridder Gerardus geschonken, op het huidige landgoed de Heiligenberg in de gemeente Leusden gelegen heuvel een benedictijns klooster. Vanwege de als heilige vereerde stichter noemde men dit klooster Heiligenberg. De bij het klooster behorende kapel werd aan Maria gewijd. Daardoor komt ook de naam Mariënberg voor. De eerste monniken waren afkomstig uit St. Vitusabdij te Gladbach. Het klooster Heiligenberg is maar kort een zelfstandig klooster geweest. In 1050 werd het klooster door één van Ansfrieds opvolgers, bisschop Bernold overgebracht naar Utrecht en werd Heiligenberg een uithof van de Sint Paulusabdij te Utrecht. Onder deze uithof, waarvan het beheer door een proost gevoerd werd, ressorteerden de verschillende abdijbezittingen in de omgeving, die door ontginningen in de 11e en 12e eeuw in belang toenamen. Onderhavige uithof heeft gefunctioneerd tot kort na 1572, toen Amersfoort door de geuzen werd ingenomen. Mogelijk dat ook dan de bij de uithof behorende kapel verwoest werd. Na de opheffing in 1580 van de Sint-Paulusabdij namen de Staten van Utrecht alle bezittingen, waaronder ook voornoemde uithof, van deze abdij over. Nadien kwam de Heiligenberg in handen van particulieren en werd vanaf 1637 een buitenplaats. Wat er nog aan middeleeuwse bebouwing restte, is praktisch geheel verdwenen