Zoeken in collecties

Rond het jaar 1010 stichtte bisschop Ansfried van Utrecht op een aan hem door ridder Gerardus geschonken, op het huidige landgoed de Heiligenberg in de gemeente Leusden gelegen heuvel het benedictijns klooster Hohorst, dat ook zowel Heiligenberg als Mariënberg genoemd werd. De eerste monniken waren afkomstig uit de Sint Vitusabdij te Gladbach. In 1050 werd dit klooster door bisschop Bernold verplaatst naar Utrecht en werd daar verheven tot abdij met een eigen leenhof en een eigen gerecht. Behalve de verplaatsing van de abdij, die aan Sint Paulus gewijd werd, stichtte bisschop Bernold in Utrecht twee kapittelkerken; de Pieterskerk ten oosten en de Janskerk ten noorden van de Dom. De abdij, die tot aan de oprichting van een johannieterklooster in de 12e eeuw de enige kloostergemeenschap in Utrecht was, nam binnen de Utrechtse kerk de plaats van bisschoppelijk eigenklooster in. Deze positie werd begin 12e eeuw nog eens bevestigd, toen de abdij zich aansloot bij de hervormings- en observantiebeweging, die uitging van de door de aartsbisschop van Keulen gestichte abdij van Siegburg. In 1440 volgde opnieuw een hervorming. Hiervoor werden monniken van de Sint Jacobsabdij in Luik naar de Sint Paulusabdij gestuurd. Dit liep uit op een mislukking. In de 15e eeuw heeft de Sint Paulusabdij een zekere rol gespeeld bij de invoering van de gebruiken van de monastieke hervormingsbeweging van Bursfeld. Als één van de eerste abdijen in deze streken sloot de Sint Paulusabdij zich in 1469 bij deze congregatie aan, hetgeen overigens aanvankelijk niet veel effect had. Eerst in 1484 werd er na een visitatie door enkele andere abten een einde gemaakt aan bepaalde niet nader aangeduide misstanden en werd de abdij “hervormd”. In 1580 werd de Sint Paulusabdij formeel opgeheven, toen in de stad Utrecht de uitoefening van de katholieke godsdienst verboden werd. De monniken bleven vooralsnog in de abdij wonen. De bezittingen en rechten van de abdij gingen in 1586 over naar de Staten van Utrecht