Zoeken in collecties

Uw zoekacties: Vestigingsplaats: Gemert

zzOUD Databestand kloosters in Nederland

beacon
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Gemert
Datering:
1639 - 1648
Orde of congregatie:
Dominicanen
Plaatsnaam:
Gemert
Provincie:
Noord-Brabant
Parochie:
Gemert
Destijds gewest:
Rijksheerlijkheid Gemert
Bisdom:
Luik
Stichting/eerste vermelding:
1639
Opheffing/laatste vermelding:
1648
Type:
Klooster, m
Geschiedenis:
Toen in 1629 Staatse troepen onder bevel van Frederik Hendrik ‘s-Hertogenbosch innamen, moesten ook de dominicanen deze stad verlaten. Enkelen keerden in burgerkleding naar ’s-Hertogenbosch terug. Anderen begaven zich naar kloosters van hun orde in België en Duitsland. Vier paters en vier lekenbroeders zochten echter hun toevlucht in Boxtel, waar ze een huis huurden. Aangezien hen ook daar plundering en uitdrijving door de Staatse troepen te wachtten stonden, verhuisden ze in 1632 naar Stratum bij Eindhoven. Bij hen voegden zich toen vele van de in 1629 met hen uit ‘s-Hertogenbosch verdreven medebroeders die toen evenwel elders een veilig heenkomen gezocht hadden. Deze nieuw gevormde gemeenschap moest Stratum ook verlaten. Dit op grond van een in 1636 door de Staten Generaal uitgevaardigd plakkaat, dat alle geestelijken gebood binnen twee weken uit de Meierij te vertrekken. De dominicanen vestigden zich toen in Breda. Ook hier werden ze verdreven, toen Frederik Hendrik in 1637 deze stad op de Spanjaarden heroverde. Zij vestigden zich vervolgens in Venlo, dat toen weer in Spaanse handen was. Hier betrokken zij een huis, dat vlakbij de St. Joriskapel in de Gasthuisstraat stond en dat toen aan het dominicanen van Kalkar als termijnhuis toebehoorde. In 1639 vertrokken ze, na een kort verblijf in de Duitse stad Straelen, naar het dorp Gemert, waar -deel uitmakend van de vrije heerlijkheid Gemert- de katholieke godsdienst nog vrij beoefend kon worden. Hier huurden ze aanvankelijk een woning. Weldra kochten ze op het Binderseind drie woningen en een brouwerij met hof en boomgaard. Daar verrees, met uitzicht op de Markt van Gemert, hun klooster, dat in 1643 met een noviciaat uitgebreid werd. In 1648 werden de dominicanen uit Gemert verdreven, ook nu weer door Staatse troepen. Hun communiteit werd toen in Mechelen voortgezet. Van het in 1741 aan de gemeente Gemert verkochte kloostercomplex werd in 1817 de kapel afgebroken, terwijl sloop van de overige gebouwen in 1910 volgde
Gebruikte literatuur:
Monasticon Batavum, deel II, p. 36/37/63/67/93/94/196; G.A. Meijer, “De Predikheeren te’s-Hertogenbosch 1296-1770. Eene bijdrage tot de geschiedenis van het Katholieke Noord-Brabant” (Nijmegen 1897), zie ook: https://www.dbnl.org/arch/meij056pred01_01/pag/meij056pred01_01.pdf (22-01-2019), p. 100-114; V. Paquay, ‘Bosch beeld in Mechelen. Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans’ in “Bossche Bladen”, 4 (2002), nr. 2, zie ook: http://www.bossche-encyclopedie.nl/publicaties/bossche%20bladen/pdf/2002-2Paquay.pdf (21-01-2019), p. 66/67; S.P. Wolfs, “Middeleeuwse Dominicanenkloosters in Nederland” (Assen 1984), p. 86 t/m 130; J. Coenen, “Baanderheren, Boeren & Burgers. Een overzicht van de geschiedenis van Boxtel, Liempde en Gemonde (Boxtel 2004), p.185; P.C. Molhuysen en P.J. Blok (red.), “Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8” (Leiden 1930), zie ook: https://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu08_01/molh003nieu08_01_1627.php (22-01-2019), p. 910; J. Jacobs’, ‘”Om den Godtsdienst te vorderen”. De bijdrage van de minderbroeders-kapucijnen aan de katholieke herleving in Stad en Lande van Breda (1625 -1797)’ in “Jaarboek ‘de Oranjeboom 65” (2012), zie ook: https://deoranjeboom.nl/wp-content/uploads/2018/04/Jb-65-2012-08.pdf (12-01-2019), p. 276; A. Otten, ‘Lieve Vrouw gevonden in Mechelen’ in “Gemerts Heem“, 43 (2001), nr. 1, zie ook: https://www.heemkundekringgemert.nl/wp-content/uploads/2017/12/2001_01-1.pdf (21-01-2019), p.028/30-32; M. van Asseldonk, 'Joannes Ryderus (1591-1658)' in “Brabantse biografieën”, 5 (1999), zie ook: http://www.bossche-encyclopedie.nl/personen/ryderus,%20joannes%20(1658).htm?p1=_index.1.htm?title=Personen&t1=Personen&title=Joannes%20Ryderus (21-01-2019), p. 119/120
Opmerkingen:
De Kloosterlijst VU beschouwt dit klooster niet als een nieuwe stichting, maar als voortzetting van het dominicanenconvent te ’s-Hertogenbosch, dat daar in 1296 de nieuwbouw van zijn klooster betrok. Het klooster in Gemert is dan ook in de Kloosterlijst VU niet als een afzonderlijk klooster opgenomen, maar wordt in die lijst uitsluitend bij het Bossche dominicanenklooster (IDnr. H59) in het veld “Stadia” vermeld
ENK Monasticon nummer:
ME-P012-900