Zoeken in collecties

In 1425 schonk priester Dirk Floriszoon zijn huis in de Spieringstraat in Gouda aan het Hollands Kapittel onder de voorwaarde dat er priesters zouden worden gehuisvest met als taak om op feestdagen een collatie te houden voor het stadsvolk. Van deze taak kweten zich aanvankelijk de regulieren van Stein, die in 1419 Gouda verlaten hadden en van wie Dirk Floriszoon voornoemd huis gekocht had. In 1443 stopte ze daar echter mee en verviel het huis, zoals Dirk Floriszoon in 1425 bepaald had, aan het onder de verantwoordelijkheid van de magistraat van Gouda vallende college van Heilige Geestmeesters. Dit college nam toen voornoemde taak op zich, waaraan met het daarvoor telkens contracteren van priesters invulling werd gegeven. Dit verliep echter zo moeizaam, dat de Heilige Geestmeesters de broeders des gemenen levens van Delft uitnodigden om zich in het Collatiehuis te vestigen en van daaruit dan collaties te houden. Ondanks aanvankelijk verzet ging Hendrik Herp, de rector van het Delftse broederhuis, op deze uitnodiging in en kwam hij zelf naar Gouda om er het rectoraat op zich te nemen. De officiële overdracht van het huis door de Heilige Geestmeesters vond vervolgens in 1447 plaats. De collaties werden allengs zo beeldbepalend dat het huis Collatiehuis en de broeders Collatiebroeders genoemd werden. Naast de door hen zelf gebouwde, aan de H. Paulus toegewijde kapel, kregen de broeders in 1505 ook de door de priester Gijsbert Raet Willemszoon gestichte Jeruzalemkapel onder hun hoede. In 1572 werden soldaten van geuzenleider Lumey in het Collatiehuis ingekwartierd. Een aantal broeders werd toen vermoord, waarna het convent ophield te bestaan. De gebouwen werden deels als weeshuis ingericht. De Pauluskapel deed vanaf 1601 dienst als looihal voor het keuren van wollen stoffen. De overige gebouwen hebben in de loop der jaren meerdere bestemmingen gekend. In 1943 werd besloten om de gebouwen vanwege hun bouwvallige staat af te breken. Alleen de Jeruzalemkapel bleef gespaard