Zoeken in collecties

Uw zoekacties: Vestigingsplaats: Houthem

zzOUD Databestand kloosters in Nederland

beacon
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Houthem
Datering:
1218 - 1786
Orde of congregatie:
Norbertinessen
Naam van het klooster:
Sint-Gerlach
Patroonheilige:
Sint Gerlach
Plaatsnaam:
Houthem
Provincie:
Limburg
Parochie:
Meerssen
Destijds gewest:
Valkenburg
Bisdom:
Luik
Stichting/eerste vermelding:
1218
Opheffing/laatste vermelding:
1786
Type:
Klooster, v
Geschiedenis:
Goswijn IV, heer van Valkenburg, stichtte in Houthem bij het graf van kluizenaar Sint Gerlach een klooster, waarvoor hij in 1201 toestemming kreeg van de pauselijke legaat in het prins-bisdom Luik. De eerste bewoners van dit aanvankelijk dubbelklooster waren afkomstig van Mariastift in Heinsberg, dat toen ook een dubbelklooster was. Of beide kloosters vanaf het begin tot de nobertijner orde behoorden, is niet geheel duidelijk. Zeker is, dat dit wel het geval was toen paus Honorius II in 1221 beide kloosters onder zijn bescherming nam. Ook werd er toen niet meer over broeders gesproken; beide dubbelkloosters waren dan al tot vrouwenkloosters teruggebracht. Als spoedig kon het klooster te Houthem op eigen benen staan en mochten de zusters zelf de proost kiezen uit kanunniken verbonden aan norbertijner abdijen. In 1293 werd een numerus fixus ingesteld, waarbij het aantal zusters onder de dertig diende te blijven. Het klooster heeft nogal wat rampspoed gekend. Zo werd in 1574 het klooster door de Staatse troepen geplunderd en verwoest. Enkele zusters en mogelijk het hele convent nam toen de wijk naar het klooster Engelpoort te Cochem aan de Moezel. Wanneer zij in Houthem terugkeerden, is niet bekend. De in 1579 uitgebroken pestepidemie eiste het leven van twaalf zusters. In 1655 werd het klooster getroffen door brand, die de kloostergebouwen grotendeels in de as legde. Bij het Partagetraktaat van 1661 bleef het klooster Spaans territorium. De komst van de Fransen in 1672 richtte opnieuw schade aan. Tussen 1704 en 1713 werd overgegaan tot nieuwbouw van de kloostergebouwen, terwijl in 1727 de nieuwe, bijna tweemaal zo grote kerk gereed kwam. Bij het verdrag van Fontainebleau in 1785 viel het klooster wegens grenscorrecties toe aan de Republiek. Op last van de Staatse overheid ontruimden de zusters in 1786 hun klooster. Zij namen hun intrek in de leegstaande Roermondse kartuis, waar ze tot 1797 verbleven. De kloostergebouwen werden door het Frans bestuur openbaar verkocht
Gebruikte literatuur:
Monasticon Batavum, deel II, p. 101; E.M.F. Koch, “De kloosterpoort als sluitpost? Adellijke vrouwen langs Maas en Rij'n tussen huwelijk en convent, 1200-1600” (Leeuwarden 1994), p. 35/36; A . van Berkum in "Bedeaartsplaatsen in Nederland III", p. 324-350; A.G. Schulte, “Landgoed Sint-Gerlach. Kruispunt van culturen in het Land van Valkenburg” (Zwolle 2001), p. 43/44/46/48/49/51/76/79; J. Bosmans, 'Het Norbertinessenklooster Sint-Gerlach te Houthem 1200-1800' in “Zusterkloosters in de Premonstratenzer Orde”, 25 (Averbode 2015) van werkgroep Norbertijner Geschiedenis in de Nederlanden, p. 36-38/40/41/43/47-52
Gebruikte websites:
Website Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Houthem_(Nederland) (18-04-2016)
ENK Monasticon nummer:
ME-Z097-011
VU Kloosterlijst nummer:
M27