Zoeken in collecties

De vroegste vermelding van het Groninger Heilige Geestgasthuis, waarvan de stichtingsdatum onbekend is, dateert uit 1267 toen paus Clemens IV toestemming verleende een kapel te bouwen en een begraafplaats aan te leggen. Dit oudste gasthuis van Groningen, dat tegen de stadsmuur, iets ten westen van de zuidelijke Herepoort, aan de Pelsterstraat lag, werd naar deze straat doorgaans Pelstergasthuis genoemd. Het gasthuis was oorspronkelijk bedoeld om aan passerende vreemdelingen, zwervers en pelgrims onderdak te bieden. Later werden er ook zieke en arme burgers van de stad opgenomen. Voorts bood het gasthuis onderdak aan zogeheten proveniers, die tijdens hun leven hun bezittingen aan het gasthuis hadden geschonken in ruil voor verzorging op hun oude dag. Het bestuur van het gasthuis berustte toen in feite al bij de stadsregering, die de voogden van het gasthuis benoemde. Aan het gasthuis was een gemeenschap verbonden van broeders en zusters, die, zo zou uit een document uit 1474 blijken, volgens de derde regel van Sint Franciscus leefden, al doet ook de opvatting opgeld, dat er in Groningen toen geen mannelijke tertiarissen voorkwamen. Na de Reductie van Groningen in 1594 veranderde de functie van het gasthuis en werd er voortaan “huisvesting en onderhoud van zeer vele oude burgermannen en vrouwen” geboden. In 1625 werd begonnen met de vernieuwen en herinrichten van het gasthuis. Tevens werd in 1626 de kerk gerepareerd en het kerkhof heringericht. In 1628 werd de ziekenhuiszaal verkocht om dienst te gaan doen als stadsmagazijn. Ook andere delen werden verkocht , terwijl weer andere delen tot giethuis of werkhuis werden ingericht. Aldus geraakte het hele noordelijke deel van het oorspronkelijke complex in andere handen. In 1645 brandde het bakhuis af. In 1855 werd de gevel van de kapel voorzien van een neoclassicistisch uiterlijk. Tussen 1972 en 1978 werd het gasthuis gerestaureerd. De kapel doet thans onder meer nog dienst als kerk van de Waalse gereformeerde gemeente