Zoeken in collecties

In 1220 schonk Dirk III, heer van Altena, het patronaatsrecht van de St. Nicolaaskerk van Schelluinen tezamen met het rechtsgebied en de tiende ter plaatse aan de Duitse Orde. Het is allesbehalve zeker dat toen meteen in Schelluinen een nieuw ordehuis werd gesticht. In 1232 werd de commanderij van Schelluinen, die de oudste van de Duitse Orde in de Nederlanden was, bij de Balije van Utrecht ingedeeld. Door oorlogsgeweld en overstromingen raakte de commanderij, die maar bescheiden van omvang was, meerdere malen in ernstige moeilijkheden. Al in de eerste decennia van haar bestaan moest het verlenen van een aflaat door de aartsbisschop van Keulen aan eenieder, die op bepaalde feestdagen het Duitse huis van Schelluinen bezocht, de commanderij er financieel weer bovenop helpen, zo blijkt uit een oorkonde van 1248. Niet lang nadien werd de commanderij, die in het centrum van het dorp naast de kerk lag, tijdelijk ontruimd. In 1400 was de situatie zo penibel, dat de Duitsmeester toestemming verleende om de commanderij met haar bezittingen van de hand te doen. Dit ging echter niet door. Toen de commanderij in 1415 opnieuw in geldnood zat, kwam de toenmalige landcommandeur de commanderij met een aanzienlijke financiële bijdrage tegemoet. In 1451 werden er zelfs weer uitbreidingen aan de commanderij gerealiseerd. De Reformatie maakte een eind aan het bestaan van de commanderij. In 1572 werd de kerk en de commanderij door toedoen van de geuzen in as gelegd. De bezittingen van de commanderij werden door de Staten van Holland geconfisqueerd. Na de Pacificatie van Gent in 1576 kreeg de Duitse Orde deze bezittingen weer terug. Dit evenwel onder de verplichting om de toen voor de Hervormde eredienst ingerichte kerk te herstellen en financieel bij te dragen in het onderhoud van de predikant. Dijkdoorbraken richtten in de 17de eeuw opnieuw schade aan. In 1658 was de schade aan de commanderij en de kerk zo groot dat voor de commanderij van Schelluinen in 1700 het doek definitief viel