Zoeken in collecties

Uw zoekacties: Vestigingsplaats: Tiel

zzOUD Databestand kloosters in Nederland

beacon
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Tiel
Datering:
1250 - 1800
Orde of congregatie:
Duitse Orde (m)
Naam van het klooster:
Mariënschoot
Patroonheilige:
Onze Lieve Vrouw
Plaatsnaam:
Tiel
Provincie:
Gelderland
Parochie:
Tiel
Destijds gewest:
Gelre
Bisdom:
Utrecht
Stichting/eerste vermelding:
1250
Opheffing/laatste vermelding:
1800
Type:
Klooster, m
Geschiedenis:
De kanunniken van het kapittel van Sint-Walburg hadden in de 12e en 13e eeuw in Tiel veel macht. Ze beheersten er het godsdienstig leven. Ook hadden zij aanzienlijke rechten op belastingheffing, terwijl zij zelf van die belastingen vrijgesteld waren. In 1315 kwam een conflict tussen het kapittel van Sint-Walburg en de burgerij tot uitbarsting. De kanunniken werden toen uit Tiel verdreven, waarop zij zich in Arnhem vestigden. Pas in 1328 verkochten zij de St. Walburgkerk te Tiel met alle rechten en goederen van het kapittel aan de commanderij van de Duitse orde te Ophemert, die daar reeds over een uitgebreid grondbezit beschikte. De commanderij , die in 1250 werd gesticht, werd toen van Ophemert naar Tiel verplaatst en heette voortaan commanderij van Tiel. Sindsdien werd de parochie te Tiel door deze commanderij bediend. Voor wat de bediening van de kapelrieën in de St. Walburg- en de St. Maartenskerk betreft, werd met de stad een overeenkomst gesloten. Voorts had de commanderij in Tiel een school. Deze school, de 'Latijnse school' geheten, stond bij de Sint-Walburgskerk. Net als in 1136 werd deze kerk in 1346 (of 1354?) door brand verwoest. Ze werd ook toen herbouwd, maar kon pas in 1403 weer in gebruik genomen worden. Bij de Reformatie werd de commanderij ongemoeid gelaten, echter op voorwaarde, dat zij in de kosten van de Gereformeerde eredienst zou bijdragen. Omstreeks 1550 kwam er van de bediening door de commanderij van de geïncorporeerde parochies Tiel en Drumpt niets meer terecht. De St. Walburgkerk, over het onderhoud waarvan er tussen de commanderij en het stadsbestuur menig geschil bestond, geraakte steeds verder in verval. In 1679 werd uiteindelijk besloten de kerk af te breken en de materialen ervan te verkopen. De commanderij deelde voor 1/3e deel en de stad Tiel voor 2/3 deel in de opbrengst daarvan. Tevens ontving de stad het eigendom van alle bezittingen van de commanderij binnen de stad
Gebruikte literatuur:
Monasticon Batavum, deel II, p. 91/182/183; B.J.P. van Bavel: “Transitie en continuïteit” (Hilversum 1999), p.159/160; P. Welling, ‘Onenigheid in Utrecht en financiële puinhopen in Tiel. Johan van Haeften en de Ridderlijke Duitse Orde’ in “Genealogisch Tijdschrift NGV Afdeling Betuwe: Aqua vitae “, 12 (2009) nr. 2 ), zie ook, http://www.ngv.nl/wwwBET/aquavitae/Aqua_Vitae_2009-2.pdf (30-05-2016); Huub van Heiningen, ‘Het Kalverbos in vroeger tijden en de Sint Walburgkerk in “De Nieuwe Kroniek: Uitgave van de Oudheidkamer Tiel en Omstreken”, 3 (2011) nr. 1, p.7; Rob Kuijsten, ‘Drie soorten priesters in het Tiel van vóór de Reformatie’ in “De Gelderlander” van 02-08-2003, zie ook website Rootsweb.com, http://archiver.rootsweb.ancestry.com/th/read/GEN-BENELUX/2003-09/1062529744 (30-05-2016);
Gebruikte websites:
Website Gelders Archief, http://www.geldersarchief.nl/zoeken/?mivast=37&mizig=210&miadt=37&micode=1089&miview=inv2#inv3t1 (30-05-2016); Website Meertens Instituut, http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/754 (30-05-2016); Website Ridderlijke Duitsche Orde (RDO) Balije van Utrecht, http://rdo.jeffderby.com/commanderij/De_commanderij_van_Tiel (31-05-2016); Website Kalendarium van Tiel, https://kalendarium.oudheidkamer-tiel.nl/index.php (10-06-2016)
ENK Monasticon nummer:
ME-V018-022
VU Kloosterlijst nummer:
T06