Zoeken in collecties

Uw zoekacties: Vestigingsplaats: Utrecht

zzOUD Databestand kloosters in Nederland

beacon
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Utrecht
Datering:
1231
Orde of congregatie:
Duitse Orde (m)
Naam van het klooster:
Duitse Huis
Patroonheilige:
Sint Elisabeth
Plaatsnaam:
Utrecht
Provincie:
Utrecht
Parochie:
Utrecht-Buurkerk (oorspronkelijk Geerte)
Destijds gewest:
Nedersticht
Bisdom:
Utrecht
Stichting/eerste vermelding:
1231
Type:
Klooster, m
Geschiedenis:
In 1231 schonken Sweder van Dingede en zijn vrouw Beatrix aan de Duitse Orde een net buiten de stadsmuren van Utrecht bij de Sint-Geertekerk gelegen huis met hofstede, waar voornoemde orde zich in 1232 vestigde. Georganiseerd in de Balije van Utrecht, waaronder 15 commanderijen ressorteerden, beheerde de landcommandeur van hieruit alle in het Sticht Utrecht, Holland, Zeeland, Friesland en Gelderland gelegen goederen van de Duitse Orde. Toen het huis daar in de strijd tussen de bisschop van Utrecht en graaf Willem IV van Holland verwoest werd, kreeg de orde in 1345 toestemming om zich binnen de stadsmuren te vestigen. Van bisschop Jan van Arkel en het kapittel van Sint Pieter te Utrecht werd een stuk grond met vier huizen aan de Springweg gekocht. De in 1347 hier begonnen bouw van een nieuw huis werd, met inbegrip van een grote kerk, in 1358 voltooid. Tot 1807 was dit de zetel van de landcommandeur. In 1581 verboden de Staten van Utrecht de katholieke eredienst en alle katholieke orden en instellingen, waarvan de bezittingen aan de Staten toevielen. De balije van Utrecht stelde zich hier echter krachtig tegen te weer, met als resultaat dar de Staten van Utrecht besloten de balije als een zelfstandige instelling te laten voortbestaan. Dit onder meer onder de voorwaarde dat uitsluitend leden van protestantse adellijke families nog lid konden worden van de Orde. In 1810 werd de Duitse Orde door Napoleon opgeheven. Voordien, in 1807, werd het huis aan de Springweg geconfisqueerd om als militair hospitaal dienst te gaan doen. Noodgedwongen verhuisde de balije toen naar een andere plek om in 1995 weer terug te keren naar het huis aan de Springweg. Enkele keren per jaar komt de landcommandeur hier nog met zijn kapittelleden ter vergadering bijeen
Gebruikte literatuur:
Monasticon Batavum, deel II, p. 191; J.A. Mol, ‘Vechten of verplegen: Ontstaan en begintijd van het huis en de balije van Utrecht van de Duitse Orde’ in “Jaarboek Oud Utrecht 1993”, p. 46/47/50/51/59; J.A. Mol, Projectbeschrijving van een studie naar de bezitsgeschiedenis van het Duitse Huis en de Balije van Utrecht, 1231-1619 op website Universiteit Leiden, http://media.leidenuniv.nl/legacy/studie-naar-de-bezitsgeschiedenis-van-het-duitse-huis-te-utrecht-toelichting.pdf (06-06-2016); M. de Bruin, G. Pouw en L. Van der Tuuk, “De vestiging van het Duitse huis in de stad Utrecht” (Utrecht 2000), p. 5 en 7
Gebruikte websites:
Website Gelders Archief, http://www.geldersarchief.nl/zoeken/?mivast=37&mizig=210&miadt=37&miaet=1&micode=1089&minr=27256664&miview=inv2 (06-06-2016); Website Ridderlijke Duitsche Orde (RDO) Balije van Utrecht, http://rdo.jeffderby.com/pagina/Geschiedenis (06-06-2016); Website Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Ridderlijke_Duitsche_Orde,_Balije_van_Utrecht (06-06-2016)
ENK Monasticon nummer:
ME-V018-023
VU Kloosterlijst nummer:
U08