Mijn Studiezaal (inloggen)DOC-MON Kloosters in Nederland
Vestigingsplaats: 's-Hertogenbosch
Datering:
1274 - 1629
Orde of congregatie:
Begijnen
Naam van het klooster:
Groot Begijnhof
Patroonheilige:
Sint Nicolaas
Plaatsnaam:
's-Hertogenbosch
Provincie:
Noord-Brabant
Parochie:
's-Hertogenbosch-Sint Nicolaas
Destijds gewest:
Brabant
Bisdom:
Luik
Stichting/eerste vermelding:
1274
Opheffing/laatste vermelding:
1629
Type:
Hofjes en stiften, v
Geschiedenis:
In 1274 ontstond er een geschil toen in ’s-Hertogenbosch de in de parochie Orthen gevestigde begijnen zich van de parochie wilden afscheiden. Uiteindelijk werd beslist, dat voornoemde begijnen een eigen kerk en kerkhof, alsmede een eigen priester mochten hebben. Bovendien kregen ze toestemming hun begijnhof te verplaatsen. Aldus ontstond het Groot Begijnhof in ’s-Hertogenbosch dat gelegen was op het terrein, dat de huidige Parade, het Casino en de Casinotuin tot aan de Binnendieze omvatte. Het had de status van een autonome parochie, waarvan de kerk in 1304 aan de Heilige Nicolaas toegewijd werd. Voorts beschikte het begijnhof, dat 30 huizen telde, over een grote en een kleine infirmerie. De grote infirmerie, waar zieke begijnen werden verzorgd, bestond al in 1274. In de kleine infirmerie, die in 1426 werd gesticht, werden arme begijnen ondergebracht. Verder beschikte het begijnhof over aanvankelijk één, maar later over twee kluizen, waar begijnen zich als kluizenares konden laten insluiten. Bij een telling in 1526 woonden er 159 begijnen op het Groot Begijnhof. Toen ’s-Hertogenbosch in 1629 door Frederik Henderik ingenomen werd, betekende dit het einde van het Groot Begijnhof. De begijnen mochten op het begijnhof blijven wonen, evenwel slechts totdat de laatste zou zijn overleden. Dat was in 1675. Over de eigendomsrechten van het begijnhof ontstond toen een geschil dat pas in 1721 beslecht werd. Het westelijk deel van het begijnhof -de huidige Parade- kreeg het stadsbestuur toen toegewezen en het landsbestuur het oostelijk deel. Ondertussen waren de huisjes op het begijnhof in verval geraakt. De kerk was al in 1701 ingestort. In 1749 werd wat er van het begijnhof nog restte, afgebroken op het pastoorshuis na dat tot 1856 als onderkomen voor de rector en pastoor van de Sint-Janskathedraal dienst gedaan heeft. Het vrijgekomen terrein werd toen, althans voor het aan de stad toegewezen deel, ingericht als paradeplaats. De huidige Parade heeft hieraan haar naam ontleend
Gebruikte literatuur:
W.F. Denslagen, ‘Begijnhoven in Noord-Nederlandse steden’, in “Bulletin KNOB”, 77 (1978), zie ook: https://journals.library.tudelft.nl/index.php/knob/issue/download/77_5/183 (10-03-2017). p. 214/216; A. van Drunen, ‘Een speurtocht naar middeleeuwse Bossche kloosters’ in “Kloosters en religieus leven. Historie met toekomst”van M. Ackermans en Th. Hoogbergen (eindredactie), (’s-Hertogenbosch 2002), p. 65; A.A.J.M van Meerendonk, Proefschrift “Tussen Reformatie en Contra-reformatie. Geest en levenswijze van de clerus in Stad en Meierij van 's-Hertogenbosch en zijn verhouding tot de samenleving tussen ca. 1520 en ca. 1570” (Universiteit Nijmegen 1967), zie ook: http://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/107583/MMUBN000001_069339686.pdf (25-03-2018), p. 14/30/130/156/260/261/283; H. Vanden Bossche, ‘De middeleeuwse “begijnenbeweging” 12de - 13de eeuw’ in “Begijnhofkrant”, 53 (2016), zie ook: http://www.vriendenbegijnhof.be/wp-content/uploads/2017/02/De-Middeleeuwse-begijnenbeweging-12de-13de-eeuw.-deel-1-Bisdom-Luik-BK-53-2016-b.pdf (23-04-2018), p. 2-8; J.A. Coppens, “Nieuwe beschrijving van het bisdom van 's Hertogenbosch. Tweede deel” (‘s-Hertogenbosch 1841), p. 247; A. van Drunen, ‘Een speurtocht naar middeleeuwse Bossche kloosters’ in “Kloosters en religieus leven. Historie met toekomst”van M. Ackermans en Th. Hoogbergen (eindredactie), (’s-Hertogenbosch 2002), p. 65; Ch. Kolman, B. Olde Meierink, R. Stenvert, N. Reijs, T. Kappelhof en B.Kooij, “Monumenten in Nederland. Noord-Brabant” (Zwolle 1997), zie ook: www.dbnl.org/tekst/sten009monu02_01/sten009monu02_01.pdf (21-03-2018), p. 197/198; J. Bijzen, “Het begijnhof en de begijn: partners of profiteurs? Onderzoek naar het bezit van enkele begijnen van het Groot Begijnhof in ’s-Hertogenbosch en hun motivatie om voor het begijnhof te kiezen in de 15e en 16e eeuw” (Universiteit Utrecht 2012), p. 2/6/18/19; Ed Hupkens, ‘Bossche begijntjes I’ in “Stadsblad” van 6 juni 2007 p. 4; Ed Hupkens, ‘Bossche begijntjes II’ in “Stadsblad” van 20 juni 2007, Molhuysen, ‘Kluizenaars’ in “Brabants Dagblad” van 19 januari 1989, zie op website Bossche Encyclopedie, http://www.bossche-encyclopedie.nl/overig/verdwenen%20panden/groot%20begijnhof.htm (24-03-2018); Artikel ‘Groot Begijnhof: Parade’, op website Bossche Encyclopedie, http://www.bossche-encyclopedie.nl/overig/verdwenen%20panden/groot%20begijnhof.htm (24-03-2018)
Gebruikte websites:
Website Bossche Encyclopedie, http://www.bossche-encyclopedie.nl/overig/verdwenen%20panden/groot%20begijnhof.htm (24-03-2018); Website Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), http://www.bhic.nl/integrated?mivast=235&mizig=210&miadt=235&micode=501&milang=nl&mizk_alle=Eindhoven%20begijnhof&miview=inv2#inv3t1 (20-03-2018); Website Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Parade_(%27s-Hertogenbosch) (24-03-2018)
ENK Monasticon nummer:
ME-Z010-028
VU Kloosterlijst nummer:
H58
Is onderdeel van:
laatste wijziging 15-08-2023
1 gedigitaliseerd
