Zoeken in collecties

De Johannieter Orde had in Arnhem een commanderij. Van deze commanderij, die gelegen was bij het Jansplein waar tegenwoordig de Koepelkerk staat, maakten de Sint Janskerk, een commandeurshuis, een hospitaal, diverse dienstwoningen en stallen deel uit. Het is niet duidelijk wanneer de orde zich in Arnhem gevestigd heeft. Het feit echter, dat al in 1214 een magister van de johannieters te Arnhem in een oorkonde genoemd werd, doet vermoeden dat dit toen al het geval was. De commanderij had belangrijke door “de heren van den Nyenbeek” geschonken, aan de oostelijke en zuidelijke Veluwezoom gelegen bezittingen, waarvan ook de hoeve ‘Klein Edingweerd’ onder Brummen deel uitmaakte. Voorts verwierf de commanderij aanzienlijke bezittingen in de Neder- en Overbetuwe en later ook in de Liemers. De Sint Janskerk, die door de Johannieter Orde wellicht niet gebouwd, maar op z'n minst verbeterd werd, viel in 1425 ten prooi aan een stadsbrand en liep daardoor veel schade op. Na herstel kon in 1470 de kerk opnieuw worden gewijd. Het gebouwencomplex van de commanderij werd slecht onderhouden, zo blijkt uit een visitatieverslag van 1495. Bij een inspectie in 1594 blijkt de onderhoudstoestand zelfs zo deplorabel te zijn, dat het dak van de kerk inmiddels al ingestort was. Aan de commanderij Arhem was de commanderij Nijmegen onderhorig. Beiden werden vanaf de 15e eeuw geleid werden door één commandeur, die in Arnhem zetelde. Toen Arnhem naar de “Staatse zijde” overging, kwamen de goederen van de commanderij onder beheer van het Landschap Gelre en Zutphen. De eigendom ervan bleef echter aan Johannieter Orde. Toen in 1822 het “Amortisatie-syndicaat” ingesteld werd, vielen de commanderijgoederen definitief toe aan het Koninkrijk der Nederlanden, die ze vervolgens in de jaren 1823 tot 1828 verkocht. Hiermee kwam er een definitief einde aan de commanderij Arnhem, waarvan thans niets meer terug te vinden is. Alleen de namen van straten in de omgeving herinneren nog aan het bestaan ervan