Zoeken in collecties

In 1310 schonk Gerard van Tetterode, kanunnik van het kapittel van Sint-Marie in Utrecht, zijn huizen, erven en grond in Haarlem alsmede zijn grondbezit in Monsterambacht aan de johannieter orde om in Haarlem een commanderij te stichten, waarvoor hij toestemming van de bisschop van Utrecht kreeg. Nog in hetzelfde jaar namen de johannieters hun intrek in één van voormelde huizen. Toen in 1312 de orde van de Lazerieten opheven werd, vervielen aan de aldus tot stand gekomen commanderij, die ook wel Sint-Jansconvent genoemd werd, de bezittingen die deze orde in Haarlem had. De commanderij bediende de door Willem III geschonken kerken van Heemskerk, Hazerswoude en Zoeterwoude, alsmede de kerk van Beverwijk, die een schenking van Philips van Bourgondië was. Tot 1469 was het Sint-Jansconvent onderhorig aan de balije van Utrecht. Vanaf dat jaar werd het huis echter souverein en konden de conventualen vanaf toen zelf hun commandeur kiezen. Het klooster lag aan de Jansstraat. Daarachter stond het in 1390 gesticht Sint-Jans Baptistgasthuis. Ook de in 1318 voltooide Janskerk maakte deel uit van het gebouwencomplex. In 1573, tijdens het beleg van Haarlem, werd het het klooster geplunderd en verwoest. Zowel de kerk als het klooster werden herbouwd. Nadat de Spanjaarden in 1577 uit Haarlem vertrokken waren, bepaalden de Staten van Holland dat alle kloosters en geestelijke goederen aan de steden kwamen te vervallen. Nog in hetzelfde jaar werd evenwel in een resolutie vastgelegd, dat de commanderij Haarlem, met het schadeloos stellen van de stad, in het beheer van haar bezittingen hersteld moest worden. De strijd, die toen ontstond tussen commandeurs van het klooster in Haarlem en het stadsbestuur over de bezittingen van de Johannieters, resulteerde er uiteindelijk in dat in 1625, toen de laatste commandeur kwam te overlijden, de stad Haarlem zich de toen in het bezit van de commanderij zijnde gebouwen, huizen en landerijen, maar ook de inboedel van de gebouwen toe-eigende