Zoeken in collecties

De commanderij Oosterwierum lag nabij het voormalige dorp Heveskes, even ten zuid-oosten van Delfzijl. Deze commanderij, waarvan maar weinig bekend is, was aanvankelijk een vrouwenklooster, maar moest in 1481 op last van de balije Steinfurt in overeenstemming met de regels en statuten van de Johannieter commanderijen te Straatsburg en Keulen tot uitsluitend een mannenconvent worden omgevormd. Dit is mislukt, getuige het feit, dat er ook in 1540 toch nog (leken)zusters aanwezig waren. De commanderij werd voor het eerst vermeld in een oorkonde uit 1319. Eerder en wel in een oorkonde uit 1237 werd de commanderij ook al vermeld, maar deze oorkonde bleek vals te zijn. In de eerste helft van de veertiende eeuw werd de commanderij tot twee keer toe geplunderd. In 1505 door Groningse en in 1536 door Gelderse soldaten. In de tweede helft van de vijftiende eeuw lijfde commanderij Oosterwierum de commanderijen Goldhoorn en Oosterwijtwerd als voorwerk in. Ook had de commanderij in Oterdum, een voormalig dorp in de gemeente Delfzijl, een voorwerk. Voorts bezat ze in de stad Groningen een refugium, dat uit meerdere huizen bestond. Het grondbezit dat uit verpachte landerijen en weidegronden bestond, beliep blijkens een inventarisatie in 1598 in totaal circa 1.100 hectare. Aanvankelijk ging de Reformatie aan de commanderij nagenoeg ongemerkt voorbij, totdat in 1583 de commanderij, maar ook het voorwerk in Oterdum, door plunderende Staatse soldaten in brand gestoken werden. In 1594 werd de stad Groningen door prins Maurits van Nassau ingenomen, waarbij in het toen gesloten Tractaat van Reductie werd bepaald dat de katholieke godsdienst niet meer mocht worden uitgeoefend. Hierdoor kamen de kloostergoederen in handen van de Staten van Groningen. Hoewel er toen voor de goederen van de Johannieter Orde een uitzondering werd gemaakt, verklaarde de Staten van Groningen in 1609 de commanderij alsnog tot provinciaal bezit. Dit betekende het einde van de commanderij van Oosterwierum