Zoeken in collecties

Waarschijnlijk ergens tussen 1220 en 1240 verwierf de Johannieter Orde van de bisschop van Münster het klooster, dat van de commanderij van Sneek deel uitmaakte. Volgens een bericht in de 17e-eeuwse kroniek van Winsemius over een stadsbrand, die in 1293 bijna geheel Sneek in as legde, zou deze commanderij in 1206 gesticht zijn. Dit bericht, dat in geen enkele andere bron bevestigd wordt, is evenwel om verschillende reden niet als betrouwbaar aan te merken. De commanderij, die onder het Catharijneconvent te Utrecht ressorteerde, werd “Hospitaal” genoemd. Waar deze naam vandaan komt is niet duidelijk. De officiële naam luidde evenwel het “Sint-Janshuis op de Berg” of het “Huis op de Berg van Sint-Jan bij Sneek” en duidde op het feit, dat de commanderij op een vrij gelegen terp lag zo'n 500 meter ten noorden van het stadscentrum van Sneek, buiten de gracht. Aanvankelijk was de commanderij een dubbelklooster. Tot wanneer dit het geval was, is niet bekend. In het visitatieverslag van 1495 is er hoe dan ook geen sprake meer van een vrouwenconvent en wordt er uitsluitend nog gesproken over priesterbroeders en conversen. De commanderij bezat naast een niet als parochiekerk dienst doende kapel, de Sint Martinuskerk -de huidige Martinikerk- te Sneek, die een dotatie was van de bisschop van Utrecht. Voorts behoorde aan de commanderij het patronaatsrecht in een aantal omringende plaatsen. Het grondbezit van de commanderij bestond uit grote percelen land in de Friese zuidwesthoek, waar de commanderij vier uithoven exploiteerde. Uit vrees dat de Spaanse troepen zich in de gebouwen van de commanderij zouden verschansen, liet het stadsbestuur van Sneek in 1572 deze gebouwen tot de grond toe afbreken. Nadat in 1579 de Unie van Utrecht tot stand was gekomen en de Staten van Friesland een jaar later de zijde van de Prins van Oranje kozen, werden alle kerkelijke goederen in beslag genomen. De bezittingen van de commanderij Hospitaal in Sneek kwamen toen in handen van de stad Sneek