Zoeken in collecties

Hoewel de johannieter balije te Utrecht, die Catharijneconvent genoemd werd, voor het eerst in een oorkonde uit 1241 vermeld werd, is het aannemelijk dat die al eerder gesticht werd. Wanneer precies is niet duidelijk. In de bronnen wordt behalve van een datum, die tussen 1184 en 1190 ligt, gesproken over zowel 1122 als 1231 als het jaar, waarop de start van de balije te dateren is. Aan de balije was een gasthuis verbonden, waar pelgrims, zieken en ander hulpbehoevenden opgevangen en verpleegd werden. De balije, die onderhorig was aan de grootprior van Duitsland te Heitersheim, was gewijd aan de heilige Catharina. Vandaar de naam Catharijneconvent. In 1250 droeg bisschop Hendrik van Vianden met goedvinden van het domkapittel de Utrechtse parochiekerk van St Nicolaas met al haar inkomsten over aan het convent. In de eerste helft van de 14e- eeuw kwam het convent tot grote bloei. Het goederenbezit nam toen fors toe en er werden meerdere dochterhuizen gesticht. In 1350 vielen er al negen commanderijen onder het Catharijneconvent. Met name Jacob van Zuden, commandeur van het convent in de jaren 1309-1331, legde de grondslag voor deze bloei. In 1561 werd op last van Karel V het bij Geertekerk gevestigde gebouwencomplex van het Catharijneconvent onteigend om voor de bouw van het kasteel Vredenburg plaats te maken. Ter compensatie kregen de johannieters toen het veel kleinere en nog in aanbouw zijnde klooster van de karmelieten aan de Lange Nieuwstraat toegewezen. Na jarenlange bouw waren omstreeks 1562 het nieuwe klooster, kerk en gasthuis voltooid. Ten tijde van de Reformatie werd de balije van Utrecht gereformeerd. In het licht daarvan werd in 1602, toen Hendrick Barck in dat jaar kwam te overlijden en er geen nieuwe balijer benoemd mocht worden, het beheer van de bezittingen van het Catharijneconvent door de Staten van Utrecht overgenomen. In 1614 werd het convent opgeheven en werden in 1633 zijn inkomsten over de drie, in de Staten vertegenwoordigde standen verdeeld