Zoeken in collecties

De oorsprong van de begijnen is onduidelijk. Over de naamsafleiding is veel gespeculeerd. Vanaf de 12e eeuw treft men ze aan. In Nederland zijn er vanaf de 13e eeuw begijnen. De begijnen waren ongetrouwde vrouwen en weduwen, die de geloften van gehoorzaamheid en kuisheid aflegden. Ze leidden een religieus leven zonder formeel religieuzen te zijn. Persoonlijk bezit was toegestaan. Vaak woonden ze bij melaatsenhuizen en ziekenhuizen. In vele plaatsen waren er begijnhoven. In Nederland waren er nog tot eind jaren tachtig van de 20e eeuw begijnen te Amsterdam (Begijnen van het H. Sacrament) en Breda

Benedictus van Nursia (480-547), die beschouwd wordt als patriarch van het westerse monnikenleven, schreef een regel voor monniken die in eerste instantie bedoeld was voor de monniken van de Abdij van Monte Casino, waarvan hij abt was. Deze “Regula Benedicti “ vormt een handleiding waarin het geestelijke, sociale en materiële leven van de monniken geregeld is en dat gedragen wordt door drie pijlers: het gebed, de lezing en de arbeid. Doel is, dat de monnik als mens geleidelijk groeit tot innerlijke heelheid en tot het geluk om God boven alles en allen lief te hebben. De benedictijnse monnik legt drie geloften af: de gelofte van stabiliteit (het zich levenslang verbinden aan één vaste monnikengemeenschap), de gelofte van trouw aan een monastiek levensgedrag (het leiden van een celibatair leven zonder enig bezit) en de gelofte van gehoorzaamheid aan de kloosterregel (het gehoorzaam zijn aan de Regel van Benedictus). In de middeleeuwen werden binnen de grenzen van het huidige Nederland om en nabij de 25 benedictijnse kloosters gesticht. Op de huidige Sint Adelbertabdij in Egmond na, die feitelijk de heroprichting vormt van het daar in het midden van de 10e-eeuw gestichte benedictijnenklooster, zijn al deze klooster opgeheven, het overgrote deel ten tijde van de Reformatie. Aan het begin van de 20e-eeuw vestigden zich vanuit Frankrijk, vanwege het antiklerikale beleid daar, weer benedictijnen in Nederland en wel het eerst in Oosterhout. Vanuit de daar gestichte Sint Paulusabdij werd de Sint Adelbertabdij in Egmond, de Sint Willibrordsabdij bij Doetinchem en de abdij Sint Benedictusberg te Lemiers (Vaals) gesticht

De Congregatie van de Broeders van Amsterdam werd in 1851 in Amsterdam gesticht door de priesters Petrus Johannes Hesseveld en Arnoldus Frentrop sj. Eerstgenoemde was rector van het St. Aloysiusgesticht in Amsterdam. Dit gesticht was opgericht door de Heerenvereeniging van Weldadigheid van de Allerheiligste Verlosser. President van deze vereniging was Frentrop, die zich van 1836 tot 1852 als priester in Amsterdam inzette voor zwerfkinderen. Het St. Aloysiusgesticht, dat aanvankelijk bestond uit een paar armelijke huisjes en een turfschuur, was een instelling voor de opvang van kansarme jongens, die (half)wees waren of door hun ouders aan hun lot waren overgelaten. Directe aanleiding voor het stichten van de congregatie was dat de broeders van Maastricht, die zich tot dan toe in het St. Aloysiusgesticht van de zorg hadden gekweten, hun werk daar beëindigden. De congregatie kreeg pas in 1855 haar definitieve naam: Congregatie van de Broeders van Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten, die in de wandelgangen ook wel broeders van Amsterdam of, naar het blauwe koord om hun toog, broeders met de blauwe koorden genoemd werd. De congregatie legde zich aanvankelijk toe op opvang van en onderwijs -vooral beroepsonderwijs- aan kansarme jongens, dat zich later ook tot zeer moeilijk opvoedbare kinderen uitbreidde, terwijl justitiële kinderbescherming toen eveneens tot haar taak ging behoren. De congregatie, die een congregatie was van bisschoppelijk recht, werd aanvankelijk bestuurd door priester-directeuren, die het gezag van de bisschop van Haarlem vertegenwoordigden. Dit leidde ertoe, dat leden van de geestelijkheid in alle geledingen van organisaties doordrongen. Pas in 1925 mocht de congregatie voor het eerst een algemene overste uit haar midden benoemen. In 1852 vestigde de congregatie in de buurtschap Heibloem bij Heythuysen haar eerste communiteit buiten Amsterdam, gevolgd door een groot aantal vestigingen in Nederland en in een later stadium in Canada, China en Indonesië

De oorsprong van de Congregatie van de Broeders van Barmhartigheid van Joannes de Deo is nauw verbonden met het levensverhaal van haar stichter Peter Lötschert, die in 1820 in Höhr in het Westerwald geboren werd. Na de lagere school voltooide hij een handelsopleiding in Hadamar. In dienst van een koopman in die plaats en aangemoedigd door de bisschop van Limburg am Lahn, bisschop Blum, rijpte bij hem de wens zijn leven te wijden aan de zorg voor zieken en armen. Om zieken op een verantwoorde wijze te kunnen verplegen ging hij in 1855 gedurende een half jaar in de leer bij de alexianen in Aken. Daarna vestigde hij zich met enkele gelijkgezinde jongemannen in Derbach. Behalve dat zij daar nader in het religieuze leven werden ingeleid, vond in 1856 er de inkleding plaats van de eerste vijf broeders onder wie Peter Lötschert, waarmee de nieuwe congregatie een feit was. Nog in hetzelfde jaar vestigde de congregatie zich in Hadamar, van waaruit de broeders tot thuisverpleging overgingen. Ten overstaan van bisschop Blum legden vier broeders, onder wie Peter Lötschert, in 1858 in de kapel van het Sankt Vincenz-Hospital in Limburg, de religieuze geloften af. Vanaf 1860 was het moederhuis van de aan de Heilige Joannes de Deo toegewijde congregatie gevestigd in Montabaur, een stadje nabij Koblenz. Naar dit stadje zijn de broeders in Duitsland bekend als Barmherzige Brüder von Montabaur. Met de goedkeuring in 1921 door paus Benedictus XV van haar constituties ontving de congregatie haar definitieve erkenning als religieuze gemeenschap van “pauselijk recht”. De congregatie, die zich onder druk van Bismarck’s Kulturkampf in 1875 in Nederland in Kaatsheuvel haar toevlucht zocht, stelde en stelt nog steeds onder de zinspreuk Caritas Christi Urget Nos, de Liefde van Christus spoort ons aan, zich ten doel de naasten door lichamelijke werken van barmhartigheid bij te staan en wel door zieken, bij voorkeur armen en ouden van dagen, in ziekenhuizen, in sanatoria of aan huis te verplegen