Zoeken in collecties

De eerste vermelding van de cellebroeders in Nijmegen dateert van 1412. Ze woonden toen in een huis bij de stadsmuur aan het eind van de Pikkegas, de tegenwoordige Pijkestraat. In 1466 verhuisden ze naar een pand halverwege de Hessenberg, met een uitgang aan de zijde van de Hezelstraat. Daar woonden zij tot 1480. Toen betrokken ze blijvend hun klooster op de hoek van de Hessenberg en de Pikkegas. De verzorging van zieken, waaraan de cellebroeders zich wijdden, kwam allengs steeds meer in het teken te staan van het verplegen van geesteszieken. Toen onmiddellijk na de Reductie van Nijmegen in 1591 de protestantse godsdienst werd ingevoerd, vervielen de fondsen, waarover de cellebroeders toen beschikten, aan de stad. De broeders mochten echter wel hun werk blijven doen

Aangezien er op het kapittel te Luik in 1468 een vertegenwoordiger van het Middelburgse cellebroedersklooster aanwezig was, is dit klooster waarschijnlijk enige jaren vóór 1468 gesticht. Zeker is, dat tussen 1471 en 1484 op verzoek van het stadsbestuur cellebroeders uit Leiden, Amsterdam en Gent naar het Middelburgse klooster uitgezonden werden om er orde op zaken te stellen. De broeders van dit klooster, dat aan de huidige Simpelhuisstraat stond, wijdden zich binnen de Middelburgse gemeenschap aan het verplegen van pestlijders, het begraven van de doden en het verzorgen van krankzinnigen. Toen in 1556 in Middelburg de pest uitbrak, mochten de cellebroeders de overleden pestslachtoffers alleen 's morgens vroeg of 's avonds laat begraven. Vermeden moest worden, dat ze met de bevolking in aanraking zouden komen. Bedelen, meestal om brood, werd hen dan ook niet meer toegestaan. Ter compensatie hiervoor ontvingen ze een schadeloosstelling. Omstreeks 1592 werd het klooster opgeheven. De cellebroeders, die er nog woonden, werden elders ondergebracht, De gebouwen kwamen in handen van de burgerlijke overheid, die het kloostergebouw bestemde tot verzorgingstehuis voor krankzinnigen, dat in de volksmond "Simpelhuis" genoemd werd. De kapel, die aanvankelijk als tapijtweverij dienst deed, werd later aan de Engelse Gemeente in bruikleen gegeven en staat sindsdien bekend als de Engelse Kerk

Al sinds ca. 1360 was er in Maastricht sprake van een gemeenschap van cellebroeders. Ze woonden in Brusselsestraat, in de heerlijkhed Tweebergen, een van de elf banken van het Sint Servaaskapittel. Pas in de eerste helft van de zestiende eeuw realiseerden ze aan de Cellebroedersstraat hun klooster, waarvoor ze in 1539 van het Sint Servaaskapittel toestemming gekregen hadden. De broeders legden zich toe op het verplegen van besmettelijke zieken. Ook het begraven van de overleden zieken behoorde tot hun taak. Voorts wijdden zij zich aan het verplegen van zwakzinnigen. In 1796 werd het Cellebroedersklooster, evenals alle andere kloosters in Maastricht, door de Franse bezetters opgeheven. De gebouwen deden achtereenvolgens dienst als gevangenis, brouwerij, ziekenhuis, krankzinnigengesticht, pakhuis voor de bank van lening en remise voor de stadsbussen. Het grootste deel van het klooster werd in 1940 afgebroken en wat er toen nog resteerde volgde in 1950. Alleen de kapel en de daartegen aangebouwde zuidvleugel bleven staan

In Leiden was van een gemeenschap van cellebroeders al sprake in 1421 toen de stad deze gemeenschap in bescherming nam. Tot voornoemd jaar hadden de broeders een huis aan de Papengracht, dat in erfpacht geschonken werd door Willem van Alcmade Floryszn. en Florys Paidzenzn, twee welgestelde Leidse burgers. Vanaf 1421 betrokken ze hun klooster aan de Cellebroedersgracht, de huidige Kaiserstraat. De broedergemeenschap stond onder toezicht van de Heilige Geestmeesters, het orgaan van de stedelijke armenzorg. Tot de taak van de cellebroeders behoorden het verzorgen van pestslachtoffers en hen bij overlijden te begraven. Armen moesten ze pro deo begraven. Voor rijken mochten zij een vastgesteld bedrag in rekening brengen. Met de inkomsten hiervan en met de inkomsten -veelal in de vorm van brood- die zij met bedelen wisten te vergaren, voorzagen de broeders in hun levensonderhoud. In 1463 werd de Leidse cellebroedersgemeenschap tot klooster verheven en onder de regel van Augustinus geplaatst. Voorts werd het hen toegestaan een altaar in hun kapel te plaatsen en met Gesloten Deuren, dit wil zeggen alleen voor de eigen gemeenschap, de mis te lezen. In 1474 kregen de broeders, nadat hun orde in 1472 officieel door de paus als religieuze orde was erkend, het recht om een klokkentorentje te bouwen en de mis met 'open deuren' te houden, die dan voor eenieder toegankelijk was. In 1576 moesten de cellebroeder evenwel ingevolge een besluit van burgemeesters en raad van Leiden hun klooster verlaten. Hen werd moreel verval en plichtsverzuim ten laste gelegd. De Heilige Geestmeesters beheerden vanaf toen hun goederen, waarvan de inkomsten ten bate van de armenzorg kwamen. Het vermeende zieltogend klooster bleek in werkelijkheid, naast behoorlijke financiële reserves, over rijkelijk gevulde voorraadkamers met bieren, kazen, vleeswaren etc. te beschikken, terwijl er tevens een schat aan munten, penningen, juwelen, klein zilverwerk en kostbare stoffen aan het licht kwam