Zoeken in collecties

Het ontstaan gaat terug op de hulpvaardigheid van een eenvoudig meisje, Katharina Kasper, die in 1842 begint met zorg voor zieken, bejaarden en kinderen

Ridder Arnold Stirbolt liet aan het begin van de 13e eeuw aan de Maas tegenover de huidige Sint-Teunisstraat een kapel bouwen. Deze kapel, waarvoor de grond door het kapittel van Sint-Servaas was afgestaan, werd het middelpunt van een bloeiende verering van St. Anthonius Abt, de beschermheilige tegen het zogenaamde Antoniusvuur. Omstreeks 1236 schonk Ridder Willem, vermoedelijk de zoon van Arnold Stirbolt, de kapel aan het moederhuis van de Orde van Sint-Antonius. De kapel werd in 1380 door een nieuw, wellicht gotische kruiskerk met twee torens vervangen. Waarschijnlijk werd er ook een nieuw klooster met een hospitaal in gebruik genomen, al is er van het hospitaal niets bekend. Door de aanleg van de tweede omwalling kwam het gebouwencomplex binnen de stadsmuren van Maastricht te liggen. Het klooster maakte circa twee eeuwen deel uit van van de balije van Pont-à-Mousson, maar wist zich daarna daarvan los te maken. De antonieten, zoals de leden van de orde genoemd werden, wisten in de loop der eeuwen hun bezittingen in Maasticht en omgeving aanzienlijk uit te breiden. Zo kwamen zij in het bezit van de Griend, een eiland in de Maas, dat sindsdien Antoniuseiland genoemd werd en als quarantaineplaats voor pestlijders dienst deed. Ook in Bemelen verwierven ze gronden, die thans nog Antoniusbank heten. Na de reformatie ging het bergafwaarts met het klooster. In 1612 werd nog een ter vergeefse poging ondernomen, de bezittingen van het klooster naar het jezuïetenklooster in Aken over te hevelen. Toen in 1783 de orde in het prinsdom werd opgeheven, werden de overgebleven Maastrichtse antonieten opgenomen in het kapittel van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Het kloosterterrein met de gebouwen werden in 1786 verkocht aan een particulier die woningen in het kloostergedeelte inrichtte. Toen Maastricht in 1794 door de Franse revolutionaire legers werd ingenomen, liep het klooster door beschietingen ernstige schade op. In 1848 is wat er van het kloostercomplex resteerde afgebroken

Antonius van Egypte (250-356), kluizenaar in de Egyptische woestijn en grondlegger van het kloosterleven, werd aanbeden ter genezing van het gevreesde Sint Anthoniusvuur ofwel ergotisme, een ziekte die veroorzaakt werd door het eten van met moederkoorn besmet graan met name rogge en die leidde tot stremming van de bloedcirculatie, gangreen en tenslotte tot de dood. Rond 1070 wist kruisridder, Jocelyn of Geilin, de relieken van Antonius in Constantinopel buiten het bereik van de oprukkende Saracenen te stellen. Hij bracht de relieken over naar La Motte-Saint-Didier in Frankrijk. Opnieuw vonden er door toedoen van het gebeente van de heilige Antonius wonderbaarlijke genezingen plaats. De orde, die zich hier omheen ontwikkelde werd in 1095 door de paus erkend als Orde van Sint-Antonius, ook wel de orde van de antonieten, de antonieters of de antonianen genoemd. Deze orde, die de bestrijding van het Sint-Antoniusvuur maar ook de verpleging van pest- en lepralijders tot haar werkgebied rekende en die haar leden bij voorkeur uit adellijke families rekruteerde, nam een regel aan die verwant was aan die van de diverse ridderorden en breidde zich vanuit Frankrijk over heel Europa uit. In 1297 kregen de antonieten van de paus de titel kanunnik. Hun oorspronkelijk bruine habijt werd toen veranderd in zwart met een zwarte mantel met daarop een blauw Sint-Antoniuskruis in de vorm van een T, ook wel bekend als het taukruis. Om de hals droegen ze een zilveren taukruis aan een band. In 1804, toen de pestepidemieën en de endemische lepra tot het verleden behoorden, werd de orde opgeheven. De leden en de bezittingen gingen over naar de Maltezer Orde. In Nederland hadden de antonieten in Maastricht een vestiging, die in 1209 opgericht werd als onderdeel van het Franse moederklooster Pont-à-Mousson en waarvan het zich eind 14e, begin 15e eeuw losmaakte. In 1786 werd de Maastrichtse vestiging verkocht aan een particulier die het kloostergedeelte tot woningen verbouwde